Download deel 2 - Textualscholarship.nl

gegeven vertaling steunt voornamelijk op Strengholts analyse. Ik citeer: `Het begin
van veel moeite bij het dingen naar de hand van een meisje is [...] gelegen in de
omstandigheid, dat het meisje onder de strenge regel staat, niets maar dan ook
niets van haar hartsgeheimen te raden te geven. Huygens prefereert blijkens
[...] Een wijs hoveling [uit 1624, Ged. II, p. 99-ioo, r. 439-470] een meer open
benadering van weerszijden, in ieder geval zo open, dat de minnaar, als hij
besluit om de hand van het meisje te vragen, van meet af aan een beroep kan
doen op de aanvankelijk gebleken gevoelens van toegenegenheid' (p. 427).
Dat lijkt mij op zich juist. Toch gaat het Huygens m.i. in dit verband om
iets anders. In de eerste plaats verdedigt hij de superioriteit van de man, die
niet voor een vrouw door het stof mag gaan. Dat zegt hem de Rede. Maar
de Rede zegt hem nog meer: een meisje dat zich laat smeken, dat met alle
middelen bewerkt moet worden (vgl. ook r. 1941-1944), ís eenvoudig de ware
niet. Daar moet een man niet aan beginnen, want als hij tenslotte al succes
zou hebben, zou het resultaat toch een huwelijk zijn dat er nooit had mogen
komen, omdat de liefde slechts van één kant kwam. Anders gezegd: ware
liefde verraadt zich, en een verstandig man let daarop, ook al weet hij dat hij
van het meisje geen initiatief mag verwachten.
De laatste toevoeging (r. 1929ó: `was't soo verr gekomen [...]') verdient
extra aandacht. Strengholt spreekt van `het natuurlijk ook door Huygens
verworpen denkbeeld van een initiatief van de kant van het meisje' (p. 426).
Ik ben daar nog niet zo zeker van. Ik parafraseer nogmaals: `Als het zover
gekomen was dat een eerbare vrouw moest wachten tot de man zijn ideeën
ontvouwde (die jammerlijke oorsprong van veel ellende)...' Mijns inziens
impliceert die formulering: `...maar het zou beter zijn als dat niet zo hoefde te
zijn, dus als de vrouw wél als eerste mocht spreken.' Dat klinkt onverwacht in
deze van mannelijke superioriteitswaan doortrokken passage, maar het hoeft
er toch niet mee in strijd te zijn. Als immers de vrouw haar hartsgeheim als
eerste mag openbaren, dan loopt de man minder het risico zichzelf te verlagen
door te gaan smeken! Ik heb de indruk dat Huygens zich hier wel degelijk distantieert
van de gedachte dat het initiatief nooit van de vrouw zou mogen uitgaan.
Trouwens, als we kijken naar zijn weergave van het optreden van `Doris'
in het gelijknamige gedicht uit i6i8 (Ged. I, 166-122, r. 36-54), dan blijkt daar
niets van afkeuring. Misschien was de regel die de vrouw een geheel passieve
rol opdrong nog niet eens zo oud.
1935 mancke: D.w.z. ongelijk, eenzijdig.
in allen schijn: hoe men er ook tegenaan keek
1936 Noch [...] zijn: D.w.z. noch een werkelijk goed huwelijk noch een schijnbaar
goed huwelijk.
1937 Want [...] onthalen: want wie zou een onwillige gast op de juiste wijze kunnen
ontvangen. Het `spijtige' meisje (dat nooit ingaat op toenadering en pas na
veel aandringen tot een huwelijk is te bewegen) wordt vergeleken met een gast
die tegen wil en dank het huis in is gesleept.
204