Download deel 2 - Textualscholarship.nl

43
ideeën van Vitruvius. Huygens zelf heek in Hofwijck een vergelijking gemaakt tussen
zijn tuinaanleg en het menselijk lichaam. Bij het ontwerp van de tuin spreekt de dichter
over `Een ding dat Armen hadd en schouderen en Beenen,/ Een redelick gestell van
`thoofd af tot de Teenen,' (r. 93-94). Hij verwijst weer naar het menselijk lichaam, als
hij het symmetrische grondplan van de boventuin bespreekt: `K besagh mijn seleen;
meer heeft niemand niet van doen.' (r. 980) en even verder: `wegti, riep ick, scheeve
hoecken, /en oneenpaericheid, en ongeregelt scheel [verschil zonder regelmaat],' (r.
986-87). Hij zegt dat hij koortsig wordt van kriskras aangelegde paden. Iets minder
stellig is hij over de hoeken die zijn lanen maken:
Nu rechts of slinghs gewent; of quellen u de Bochten
Die dele wereld laeckt en d' oude tijden Bochten? (r. 1161-62)
Lange lanen bieden een fraai perspectivisch effect, maar een hoek omslaan biedt weer
afwisseling. Ieder moet zijn eigen smaak maar volgen, in de mode verandert er ook
steeds iets.
Toch, hoe serieus Huygens de aanleg van zijn tuin ook neemt, ook hier volgt weer
binnen de tekst een relativering. Deze komt wel uit de mond van een onbetrouwbare
`kakelaer', maar toch. Een passagier van de Delftse veerschuit becommentarieert in het
voorbijvaren de tuin van Hofwijck als volgt:
Soo moet daer alles staen in `t lood en op de rij,
C• •1
van vlackte maecktmen bergen,
„'T land wordt tot Vijvertjens versnippert en gekerft,
„En 't is de braef[s]te mann die `t konstelixt bederft: (r. 2388; r. 2402-04)
Intussen is wel duidelijk geworden, dat een moderne tuin in strikte regelmaat aangelegd
dient te worden.
- Het bezit van een tweede huis
Huygens begeeft zich midden in een actuele discussie, wanneer hij de vraag naar
de morele rechtvaardiging van de luxe van een tweede huis in zijn gedicht uitvoerig
aan de orde stelt. 64 Theologen en humanisten van zijn tijd veroordeelden gelijkelijk
het vertoon van grote rijkdom (Schama 1987, p. 323-43). De invloedrijke predikant
Udemans zegt in 'T Geestelyck Roer Van 't Coopmans Schip (1638) in de afdeling
`Van de matigheyt, die een Koopman moet betrachten':
Wij en souden op dit stuck soo breet niet staen, ten ware dat wij Benen tydt beleefden,
daerinne dat de menschen geen eynde noch mate en weten van hare trotzigheydt, ende
die, onder andere met hare huysen, niet alleene die sy inde steden bewoonen, maer Dock
hare speel-huysen of Bomer-huysen, alsulcken onlijdelijcken pracht bedrijven, alwaer datse
Koningen, of PrincJen waren daer sy over weynighe jaren maar gemeene Burgers geweest en
zijn (Udemans 1655, p. 49).
64 Uitvoeriger handelt hierover De Vries 1987.
4 g