Download deel 2 - Textualscholarship.nl

S
50
Denckt dat wij 't schoon Voorhout ten einde zijn gekomen:
Nu volgkt de Kneuterdijck, en strax de Plaets daer aen: (r. I190-91 ; 1194-95)
Eenzelfde ironie is te horen, wanneer de vissen in de vijver elkaar waarschuwen,
dat het daar wel veilig lijkt, maar dat de pannen in de keuken al klaar staan: Days
Hofwijcks, en lot's Haeghs' (r. 2698).
Zo vermaakt de dichter de lezer door soms tegen diens verwachtingspatroon in
te gaan. Hij veronderstelt hierbij kennelijk dat zijn lezer in de buitenlevenliteratuur
geverseerd is.
RECEPTIE EN DOORWERKING VAN HET GEDICHT
Hofwijck heeft een belangrijke impuls betekend voor de ontwikkeling en de populariteit
van het hofdicht in Nederland. In de eerste plaats blijkt dit uit de produktieve
receptie van het gedicht in de vorm van imitatie op tekstniveau. Sommige hofdichters
hebben regels uit Hofwijck al dan niet letterlijk overgenomen of verwezen naar een
passage eruit. Ook wordt het gedicht regelmatig door latere hofdichters en drempeldichters
als voorbeeld genoemd, al dan niet in combinatie met Ockenburgh (í6S4)
van Jacob Westerbaen en Ouderdom en Buyten-leven (16S5) van Jacob Cats.7° De
navolging van Huygens' titelopbouw verdient aparte aandacht.
Een jaar na Hofwijck publiceert Westerbaen Ockenburgh. De dichter wijst zowel
in zijn voorwerk als in het exordium van zijn gedicht nadrukkelijk op Hofwijck als
voorbeeld en directe bron van inspiratie. Hij zegt tot zijn landgoed: Daer Hofwijck
is de Vrouw sult ghy de Joffer zijn' (Westerbaen 16S4, p. 8). In de opzet van het
gedicht, een wandeling over het buitengoed op één dag, is Hofwijck duidelijk zijn
voorbeeld geweest. Af en toe klinken er ook echo's van dit gedicht in zijn tekst door.
Zo klaagt het landgoed Ockenburgh in het exordium van het gelijknamige gedicht
dat iemand op zijn poort zal komen schrijven, dat de eigenaar wel andere gedichten
heeft geschreven, maar hij `mocht de moeyte niet zijn eigen Herbergh hier/ Te
cieren met een krans van zijn bekladt papier' (a.w. p. 8) Dit is een duidelijke variant
op Huygens' fictieve grafschrift met de regels `en moght de moeijte niet/ Sijn eighen
maeckseltjen te cieren met een lied' (r. 19-2O). Wel heeft Westerbaen een heel ander
gedicht dan Huygens geschreven, hoezeer hij zich ook op deze beroept (De Vries
1998, hfdst. S.S).
Een sterk staaltje van imitatio levert J. van Someren die in een lofdicht op Cats een
overzicht van al diens werken geeft. In de passage over Buyten-leven staat:
Hier singht de Gout-vinck staech, de Kneeu, de Spreeu, de Lijster
Hier sit de Nachtegael en gorgelt met syn Vryster,
i oeri er hierover De Vries i 8 hfdst. 4.5 en 6. S
7 oUtv $ 99 ^ 4 S .