Download deel 2 - Textualscholarship.nl

1916-17 Dat [...]gevelti dat mij zelfs de domste impuls van de meest onervaren (én:
wellustige) jeugd ter aarde zou hebben geworpen
1919 aeps gewijs D.w.z. als een karikatuur van een man. Vgl. r. 1868-1872 en bije
ook de passage in Batava Tempe (r. 449-490), waar Huygens de figuur van de
`petrarkistische minnaar' op de hak neemt. Die staat voor het ergste wat een
man in zijn ogen kan doen: zijn (door God gegeven) hoge positie verloochenen
(zie de volgende passage).
Vrouwen beeld: vrouwspersoon
1920-22 Fier [...]deelent `Trots?' (zei ik tegen mezelf); `een vrouw trots tegenover een
man? Een vrouw trots, die uit een man voortgebracht is, en die op haar beurt
zonder man noch vrouw noch man kan voortbrengen; een vrouw, de minste in
hoofd (verstand) en in hart (moed), de minste in alles?' Huygens' argument (r.
1921) maakt geen sterke indruk – Eymael wijst er al op: `De vrouw zou het precies
kunnen omkeeren!' In de aristotelische visie op de voortplanting echter,
die voor Huygens ongetwijfeld nog de vanzelfsprekende was, geldt nadrukkelijk
alleen de man als `verwekker' van het leven (vgl. ook r.1647): niet voor
niets wordt door Harvey (1651) ook zo benadrukt `that both the male and the
female are the efficient causes of generation'; dat sprak helemaal niet vanzelf.
Zo gezien moet Huygens' logica in zijn tijd toch nog wel iets steekhoudende
gehad hebben. Verder gold uiteraard het bijbelse gegeven dat Eva uit Adams
rib was gemaakt (Genesis z:ai-aa) als een onmiskenbaar bewijs voor haar inferioriteit.
Evenmin stond het ter discussie dat `doorgaens [=altijd] der wijven
geslacht als kouder ende vochtiger, minder bequaemheid [had] tot zaken,
verstand vereisschende, als 't geslacht der mannen' (Hugo de Groot in zijn
Inleiding tot de Hollandsche rechtsgeleerdheid .Zie hierover verder Veenstra
1968, p. 122-124, waaraan ik ook het citaat van De Groot ontleen (p. 123).
1923 Daer [...] spelen: Eufemisme voor: `daar zou de duivel mee spelen'; m.a.w. dat
(nl. die `fierheid' van een vrouw) zou meer dan bedenkelijk zijn.
1923-25 en (...] verkleeden: en die schoonheid, die (niet meer dan) vel-diepe bekoorlijkheid,
ook in zijn volle glorie, is er nooit in geslaagd mijn vrijheid te veranderen
in slavernij
1926-27 strax [...] eer: nam de Rede dadelijk de verdediging van mijn eer op zich
1928-29 En (...] wouw: en (de Rede sprak) dat zij, aan wie ik mijn superieure positie
wilde afstaan, in werkelijkheid mijn `onder-mens' was (en dat ik dus onmiddellijk
moest ophouden dat te willen)
192,9-34 en [...] wachten: en (de Rede zei dat,) als het zover gekomen was dat een eerbare
vrouw moest wachten tot de man zijn ideeën ontvouwde, anders gezegd
dat de `spilzijde' moest zwijgen totdat de `zwaardzijde' sprak (die jammerlijke
oorsprong van veel ellende), dat dan, als de man zijn hart openlegde en zijn
gedachten uiteenzette, hij op zijn minst moest kunnen rekenen op wederliefde
van de vrouw.
Ingewikkelde regels, al besproken door Strengholt (í982a) in discussie met
Bilderdijk, Eymael en Zwaan; en opnieuw door Zwaan (1983). Mijn hierboven
203