Download deel 2 - Textualscholarship.nl

Drempeldichters stellen gewoonlijk de hofdichter over wie zij het hebben, naast het
beroemde drietal. Zo roept Pieter Schim in een drempeldicht bij de hofdichten van
zijn zoon Hendrik de 'Hofgezinde Kunstgenooten' op om deze hoven te bezingen,
dan zullen Hofwijck, Ockenburgh en Sorgh-vliet `de vlag schier stryken' (Schim 1737,
[xxx]zr).
Latere hofdichters verwijzen zelf ook vaak naar het drietal bekende dichters dat
in de korte spanne tijds van 1653 tot 1655 de ontwikkeling van een nieuw genre voor
een belangrijk deel bepaald heeft. Drempeldichters en hofdichters samen hebben
Hofwijck vierentwintig keer vermeld, Ockenburgh eenentwintig keer en Ouderdom
en Buyten-leven vijftien maal. Nog in 1765 noemt Laurens van Santen in zijn 'Elegia
de vita rustics' waarin hij een groot aantal liefhebbers van het buitenleven opsomt, de
drie dichters:
Catzius hic curas, vitatque Hugenius aulam73
Enige regels later vermeldt hij ook de heer van Ockenburgh. Wel is dit de laatste keer
dat in de tweede helft van de achttiende eeuw naar alle drie de dichters verwezen
wordt. Wanneer Bartholomeus Ruloffs in Vredestein, hofzang (í78o) een tiental voorgangers
noemt, is Huygens nog de enige zeventiende-eeuwer die in zijn rijtje voorkomt
(Ruloffs 178o, p. 7).
Huygens heeft in de titel van Hofwijck alleen het gelocaliseerde buitengoed en zijn
bewoner genoemd. Deze titelkeuze heeft navolging gevonden, waardoor we een zekere
genrevorming zien beginnen. Voortaan noemen de meeste auteurs een gedicht waarin
een buitenplaats centraal staat, eenvoudig bij de naam van het buiten, waarbij meestal
ook nog de naam van de bezitter genoemd wordt. Zo doen bijvoorbeeld Westerbaen
(Ockenburgh 16S4), Van Someren (Groepesteyn 166o), Jan Vos (Kommerrust 1663),
Meyster (Nimmer-dor berymt 1667) en Aastoni Jansen, met verschillende gedichten
die de titel dragen `Op de hofstede van' of varianten daarvan (Van Veen 1985, p. 47'
48). Ook wanneer Wellekens en Vlaming de genrebenaming `hoefgezang' geïntroduceerd
hebben (1710), blijft een aantal hofdichters alleen de naam van het buitengoed
voor hun gedicht gebruiken, zoals bijvoorbeeld Frans Ryk (Westermeer i7ai) en
Daniël Willink De Lustplaats Groot Heerema (1734).
Van Strien heeft laten zien dat Huygens na zijn dood in het algemeen een bewonderd
dichter is gebleven, maar dat zijn werk in de achttiende eeuw wel meer kritiek
dan vroeger ondervindt (Van Strien 199o, p. 71-76). Hofwijck is echter de hele achttiende
eeuw door voor de hofdichters als onbetwiste standaard blijven gelden.
6 PLAATS EN FUNCTIE VAN HOFWIJCK
SZ
In de inleiding heb ik gezegd dat Hofwijck ingebed ligt in de Westeuropese buitenlevenliteratuur.
De daaropvolgende paragraaf over Huygens' bibliotheek maakt duide-
73 Van Santenca. r 7 68^ p. 35. In vertaling: al g Cats vliedt hier de zorg, $^ Huygens Yg ontwijkt 1 hier het hof.