Download deel 2 - Textualscholarship.nl

3.42.4
32
alle registers van het lofprijzen opentrekt, benut hij bijvoorbeeld alleen de categorie
`schoonheid'. Hij begint met de onvermogentopos: waren hier maar dichters als De
Groot, Cats, Heinsius of Barlaeus om deze bomen recht te doen. Daarop volgt de
onzegbaarheidstoop: hij zou jaren nodig hebben om deze overvloed aan bomen te
beschrijven. De mooie kastanjes en notebomen zijn maar schaduwen vergeleken bij
de mastbomen (Cf. Slits 1990, p. 70-71). Eer echter het woord `mastenbosch' valt,
heeft hij 28 regels lang de spanning opgevoerd door al amplificerend met perifrases
en vergelijkingen het noemen van de bedoelde boomsoort uit te stellen. De voorbijgangers
zullen wel denken, veronderstelt hij, dat deze prachtige bomen in één nacht
door de lucht uit Pruisen hierheen zijn gevoerd, net zoals het rooms-katholieke bijgeloof
aanneemt, dat kerk en altaar van Loreto door engelen in één nacht gebouwd
zijn. De voorbijgangers mogen binnen komen, dan kunnen ze later in Delft of Leiden
vertellen, dat hier de mastbomen met rozenblaadjes bemest worden. Deze exuberante
lofpassage, waarbij de lezer soms `staet en gaept met open mond/ En wenschte dat hij
eens de Dichter wel verstond,' ('Aenden Leser', r. 75-76), speelt aan het slot ook nog
met de lezersverwachting door de functie waarin de rozenblaadjes genoemd worden.
Tuinbouwkundige lering past in een hofdicht maar dat de rozen, literair gezien zwaar
beladen bloemen (De Vries 1987, p. 310), voornamelijk vermeld worden als een goed
soort mest, maakt wel dat ze in een dubbele bodem vallen.
Andere keren bestaat de beschrijving alleen uit het noemen van iets. Bijvoorbeeld
wanneer de verteller zegt dat we voor de poort(en) staan, verbetert hij: "Tzijn
Heckens, Vreemdeling' (r. 1052). Het vervolg gaat alleen over hun symbolische functie:
je kunt er doorheen kijken, zoals vromen niet bang zijn voor een blik in hun hart.
Dat het twee hekken zijn, geeft aan dat vrienden dubbel welkom zijn, waarop een
uitweiding over de juiste gastvrijheid volgt.
Lering.
In de moralisaties combineert Huygens, zoals te verwachten, gezond verstand, christelijke
vroomheid en humanistische wijsheid. Ze zijn soms in spreekwoordelijke
uitdrukkingen samen te vatten zoals: bezint eer gij begint, maar ook weer niet te lang
(r. 96-112), en: hoge bomen vangen veel wind (r. S46-58). Christelijk is een les als die
bij het pijlschieten: wij mensen mikken ook maar wat op Gods wetten en schieten er
vaak naast, maar God neemt de intentie voor lief. Daarom moet de mens ook mild
zijn in zijn oordeel over de naaste (r. 517-28, cf. r. 2439-44). Andere uitspraken zoals de
`galde middelmaet, die ick soo waerdigh houw' (r. 147) en `Veranderen geeft vreughd'
(r. 332) laten zich moeiteloos vertalen in de klassieke wijsheid van aurea mediocritas en
varietal delectat.52
52 S Zie e voor de aurea m ed i oc rl ta s als ideaal van het landleven Ristvi g i 62 9 p. ^P 114 4en Lohmeier i 98i
p. 141. 4. Zwaan r verwijst J voor varietas de 1 ecta t naar Euripides, p Cicero en Valerius Maximus (Zwaan,
aantekenin aantekening bij J r. 11 1199).