Download deel 2 - Textualscholarship.nl

Hofwijck op het oog heeft, lijkt mij wel voldoende weerlegd (Strengholt 1979,
p. IS5-I60), maar dan blijven er nog twee mogelijkheden: het gedicht lezen
(Strengholt), of de bijgevoegde plaat bekijken (De Vries)? Ik voel het meest
voor de tweede opvatting. Het dubbelzinnige woord `ogenblik' wijst in die
richting: lezen van Hofwijck is niet bepaald een kwestie van `een blik van het
oog'. Voor horen voorlezen is daarentegen inderdaad `een geduldig oor' nodig.
Ook past deze opvatting het best bij het vervolg, waarin Huygens uiteenzet
dat de blinde (die het gedicht hoort lezen) dubbel geniet: de `rijm-pen' maakt
alles immers veel mooier dan de werkelijkheid. De hekijker van de plaat
geniet, maar de hoorder van het gedicht geniet dubbel (ook al berust diens
genot op een leugen')! Zie ook Hofwijck zelf, r. 25-26 en de aantekening
daarbij.
io Daer [...] voordeel: waar horen zoveel als zien is (ook luisterend ziet men
Hofwijck immers voor zich), is een ziende (hier) niet in het voordeel
12, en [...] spoor: en `in mijn voetspoor treden' (lopen waar ik loop)
13 Men 1...] dan: hoe dan ook, of men mij nu hoort of ziet (mijn gedicht hoort
of mijn plaat ziet)
13-14 ick 1...] bouwen: ik garandeer dat niemand die verstand heeft van planten en
bouwen (van tuinen en huizen) spijt zal hebben (van zijn `horen' of `zied).
15-16 En (...J vin: en ik garandeer (of anders ben ik verleid door betoverende eigenliefde),
dat beiden Hofwijck zo zullen vinden als ik het vind – dat zowel de
kenners van tuinen als van huizen er tevreden over zullen zijn. Anders gezegd:
ik zou mijzelf wel heel erg voor de gek moeten houden als de deskundigen
niet hetzelfde oordeel over Hofwijck hadden als ik. Hofwijck voldoet aan
de eisen: dat is te zien op de plaat en te lezen in het gedicht. In het vervolg
neemt Huygens hier niets van terug: wel bekent hij daar dat hij het in het
gedicht allemaal wel érg mooi voorstelt, door te spreken over hoge bomen,
diepe schaduwen etc. Daar is (nog) geen sprake van.
17-40: Toch, vervolgt de dichter (teruggrijpend op wat hij over de doven en de blinden
schreef) spreek ik nog maar de halve waarheid. Horen en zien zijn hier gelijk, maar de blinden,
zij die het gedicht horen, zullen niet evenveel, maar tweemaal zoveel genieten als zij die
de plaat bekijken. Want de plaat stelt Hofwijck slechts voor zoals het is, maar in het gedicht
wordt – zo gaat dat in gedichten – alles veel mooier voorgesteld: wie Hofwijck eerst leest en de
buitenplaats vervolgens in werkelijkheid gaat bekijken, zal zich zwaar bekocht voelen.
17 Noch: toch
18 gehucht: plezier
19 Bij [...] oogti: vergeleken bij het enkele plezier dat het oog geeft (de blik op de
plaat)
ao-ZZ ten (...] kunst: deels uit gewoonte en deels om aan de eisen van de kunst te
voldoen; m.a.w deels min of meer onbewust, deels ook expres (vgl. r. 48).
68