Download deel 2 - Textualscholarship.nl

57
Ausonius (4` eeuw) beschreef in zijn Mosella het Moezeldal. Ook in de Neolatijnse
poëzie komt veel beschrijvende poëzie voor84. Lohmeier bespreekt bijvoorbeeld een
groepje gedichten over `Landleben als Sommeraufenthalt', waarin het buitenleven
alleen beschreven wordt zonder verdere argumentatie voor of tegen (Lokmeier 1981, p.
i26-34)•
Descriptio werd vanouds behandeld onder de stijlfiguren die in dienst staan van de
laas. Hetzelfde gebeurt in de poëtica's van de zestiende en de zeventiende eeuw 8f Voor
Huygens en Westerbaen heeft het begrip kennelijk zelfstandigheid genoeg gehad om
er, in de lijn van Statius en Ausonius, een apart gedicht mee te kunnen benoemen.
Door in de titel te benadrukken dat het om een concrete buitenplaats van een
met name genoemde eigenaar gaat schept Huygens – net als eerder Hondius en
Westerbaen en Cats na hem – ook ruimte voor autobiografische opmerkingen binnen
de tekst. Deze waren uit de aard der zaak niet mogelijk in het grootste deel van de buitenlevenliteratuur,
de lof van het landleven in het algemeen. Huygens vertelt bijvoorbeeld
over het feit dat Utricia Swann zo mooi zingt en hij laat zelfs Jan Maertenszoon
in een praam stappen zonder uit te leggen dat dit zijn tuinopzichter was. Zo laat hij
enerzijds zien hoe het ideale otium van de landheer vorm krijgt, en anderzijds ruimt
hij in zijn lange gedicht plaats in voor persoonlijke gegevens die geen algemene strekking
hebben. Hij combineert een poëtica van het universele met een poëtica van het
particuliere. In een gedicht waar de lezer als ook wel als vriend wordt aangesproken, is
deze combinatie voor de dichter waarschijnlijk vanzelfsprekend, zoals het ook past in
zijn werk in het algemeen (cf. Schenkeveld-van der Dassen 1987, p. 124).
Het ideale bestaan van een landheer op een buitengoed sluit evenmin uit dat hij
zich bekommert om actuele kwesties. Verschillende hofdichters tonen aandacht voor
politieke of maatschappelijke kwesties (De Vries 1998, p. 2,78). Ook Huygens, die tijdens
zijn otium niet over politieke en kerkelijke twisten wil spreken, heeft de actualiteit
niet helemaal verbannen.
Hij is tevens de dichter die het vraagstuk van de rechtmatigheid van het bezit van
een weelderig landhuis expliciet aan de orde stelt. Dat hij dat nodig vond, laat zien dat
hij die kwestie hoog opnam. Betekent dat ook dat zijn hofdicht – en de hofdichten
in het algemeen –geschreven zijn ter rechtvaardiging van het elitaire bestaan op een
buitenplaats? Men is het erover eens dat de hofdichten in de eerste plaats een beeld
willen geven van het ideale buitenleven. Over de vraag met welk doel dit gebeurt, zijn
de meningen van moderne onderzoekers verdeeld. Sommigen zien het aanvaardbaar
Statius and Martial to the country rY house poems P of the seventeenth and d theeighteens e centuries,
includin gonson's `To Penshurst'.' (Race c 1988, 9 8, P p. S , nt. 49). 49
84 4 Georg g Ellin ger had het vierde, ^ nooit verschenen deel van zijn G hi c h ce der de eu n are^nlscher l ' '
Literatur Deutschlands o.a. aan de beschrijvende Ppoëzie, ^ in het bijzonder bijzondervan steden d en e landschappen, PPen
willen wijden (Effinger g 9 9> I z dl.I, > p. p IX).
8 SLausberg g 9 16o ^ 1133, 33^ Scaliger g 99S> 1995, III, ca cap.g . xxxiv. Irene e e Behrens si paleert alleen een apart P ggenre
`descri 'description' P in de Ppoetica van Sebillet S4 18 ^maar hierbij gaat hierbij et g o orte het om gedichten korte g (Behrens e 1940, I
p.