Download deel 2 - Textualscholarship.nl

13
Een van deze verzamelaars van citaten is Josephus Langius, in de woorden van Ann
Moss `a compiler of compilers' (a.w., p. 205). Hij vindt dat er te veel gespecialiseerde
florilegia zijn, bijvoorbeeld met alleen bijbelse, filosofische of poëtische teksten. Al
deze kennis verenigt hij nu in zijn Loci communes slue Aorilegium rerum et materiarum
selectarum van 1S98. Hij ordent zijn citaten systematisch onder de hoofdjes sententiae
biblicae, sententiae panrum, fibres poetsrum, gnomae philosophorum et oratorum,
apophthegmata, similitudines, exempla sacra seu biblica, exempla profana, hiëroglyphica
seu emblemata.Ii Hij benut niet bij elk onderwerp al deze categorieën, maar
bij ager en agricultura komen de meeste ervan voor (Langlus 1598, p. 41r-43r). Hij
begint met sententiae poeticae en opent met een citaat van Ovidius uit de Epistulae ex
Ponto; `Tempus, in agrorum cultu consumere, dulce est'. ^4 Verder verwijst hij achter-
eenvolgens naar regels van Juvenalis en Boëthius, naar een ecloga van Nemesianus, een
Romeins dichter uit de derde eeuw, naar de Hippolytus van Seneca en citeert hij vijf
regels `ex comicis graecis'. Zijn zes filosofische sententies ontleent hij aan verschillende
geschriften van Cicero. Apophthegmata over het onderwerp ontleent Langius onder
meer aan het Florilegium van de Griek Stobaeus (vierde eeuw) en aan de apophtheg-
mata-verzameling van Erasmus. Als bijbelse exempla noemt hij de verhalen in Genesis
I en 2. Het paradijs toont ons de volmaakte tuin, het vervolg dat de aarde bebouwd
moet worden na de zondeval. Bij de exempla profana vertelt hij onder meer het ver-
haal van Seneca over de praetor Servilius Vatia die alleen bekend is geweest, omdat hij
van zijn otium op zijn villa genoot (Seneca, Epistulae morales 55). Merkwaardigerwijs
ontbreken de Georgics en `Beatus ille' in deze opsomming. Wie echter vervolgens
onder rus, het land, kijkt, vindt daar bij de dichters wel het bekende gedicht van Hora-
tius vermeld.15
Van Thomas Farnabius, een Engelse classicus van wie het werk over heel Europa
verspreid was, verscheen in 1648 in Amsterdam een editie van zijn Index Poeticus
samen met zijn al eerder gepubliceerde Index Rhetoricus. I6 Deze Index Poeticus is een
goudmijn voor wie wil weten wat er ook contemporain over het landleven geschreven
is. Onder aetas aurea, rustficus en hortus staat al een aantal verwijzingen. Zo wordt bij-
1 3Vertaling: g Bijbelse sententies en van de kerkvaders, bloemen van de dichters, wijsheden ) de van a oso filosofen en
en redenaars, uitspraken P van belangrijke gl ppersonen, ^ vergelijkingen, heili ge of bijbelse en wereldlijke wereldlijk
hiërogliefen g of emblemen. Zie Cats 99 1 > 6 dl. II, >p3 p.366 en Moss 99 1 ^p 6 .205-0 7 .
14 4 Vertaling: g Tijd aan landbouw te besteden, ^ is aangenaam. g
1 S In de Novissima Polyanthea Y in libros xx dispertita P van Langius g uit 161 7 7staat onder Agricultura g een
uit uitgebreidere g versie van de hier behandelde tekst waarin wel uit de Georgica g geciteerd g wordt(Langius d
1617, 7^P.61-6 . 4Langius g heeft onder het hoofdje scriptores P een soort literatuuropgave Pg toegevoegd. Voor
de lof van het landleven verwijst hij naar de brieven van de Italiaanse humanisten Albertus e tus Lollius o us en e
Aeneas Sylvius Y (Piccolominus, ^ de latere paus P Pius II).
16 De catalogus g van Huygens' Yg werken noemt alleen de titel Index Rhetoricus zonder een jaartal. ) aarta
Daardoor is het onduidelijk of hij de Index rhetoricus uit 1625 S bezat of de editie ed t van e a 6 1 8 4waar
de
Index Poeticus aan toegevoegd is. Wel bezat at hij hij van Farnabius ab nog us o geen ee Florilegium g dat mogelijk g Jk
eenzelfde soort informatie als de Indexoeticus P bevat heeft.