Download deel 2 - Textualscholarship.nl

35
Een klacht over de oorlog behoort sinds de Georgia tot de topen van het buitenleven,
waaraan immers vrede inherent hoort te zijn. Huygens verwerkt dit thema in de
beschrijving van zijn vier lanen met eiken. Niemand van zijn nakomelingen, zegt hij,
mag die bomen ooit rooien. Hij noemt dan enige uitzonderingsgevallen, waaronder
dat van oorlog. In een bewogen passage roept hij de herinnering aan het begin van de
vrijheidsstrijd op, toen Holland `in sijn' kolen smoockt' en smoorden in sijn' ass' (r.
i88). Staan die `bebloedde tijden' ons ooit weer te wachten, mocht Spanje de mensen
weer laten kiezen tussen de brandstapel of het verloochenen van het geloof, dan moet
Hofwijck maar mee te gronde gaan: `Tis reden dat de vracht versincke met de schuift'
(r. zoo). Ook elders getuigt hij van zijn verlangen naar vrede. Bij de essen waarvan het
hout geschikt is voor pieken, zegt de verteller: `Ter hellen met den Krijgh' (r. I2I8). In
verband met het vriendengesprek vertelt hij dat men op Hofwijck een hekel heeft aan
iedereen die `de vré mishaeght' (r. 1520). Daarom wil hij met hen niet over politieke en
kerkelijke twisten spreken. In Den Haag moet dat wel, hier niet. Daarom ook heeft hij
al eerder onmuzikale mensen, die immers geen gevoel voor harmonie hebben, naar het
gebied van ruzie en kerkscheuring verwezen (r. 427-44.).
Dit otium in de schaduw van de eiken is dubbel begerenswaard vergeleken bij het
zwoegen van anderen (r. 274-320; r. 2101-04). Het is misschien niet goed van me, zegt
de verteller, maar als een ander toch lijden moet, kan ik me erin verheugen dat ik niet
lijd. Het liefst zou hij vanaf een eiland met een boek in de hand toezien hoe zeelieden
zwoegen in de storm. In margine wijst hij de bron van deze gedachte aan, het bekende
begin van het tweede boek van Lucretius' De rerum natura. Het zien van andermans
angsten vergroot het genoegen van de landheer op zijn veilige buitengoed, die zich hier
even een epicuristische toeschouwer betoont. 55 Op een enigszins vergelijkbare manier
bekijkt hij vanaf de uitkijktoren op de `berg' de omgeving. Hij kan daar een groot deel
van Holland overzien. De regeerders van Holland hebben ook altijd overzicht in hun
gebied gehad, maar:
sij saghen 't door de woleken
Van haer' bekommeringh voor Steden en voor Voleken:
Ick Bien het sorgeloos en op sijn Hofwijcks aen,
En laet Gods weer en wind Gods acker over gaen: (r. 825-828)
Een tuin is ook bij uitstek een plek voor meditatie. In overeenstemming met `the
renaissance and baroque conception of the garden as a place of spiritual reflection'56
vertelt de dichter dat hij op een bank in het bos nadenkt. Hier spreek ik met mezelf,
SS Huygens Yggheeft het beeld vaker gebruikt. Michels spreekt p in dit verband da van `de wrijving 1 vin g van
christendom en humanisme' (Michels 1958, 9S^p37 307). Voor de populariteit pp ervan in de Engelse ge se
buitenlevenliteratuur inde d tw tweede d eft helft an van dezeventiende eeuw, ziestvi Ro g9 i 62 ,P .2 33.
Zie ook het
commentaar bij r. 277-78.
Sp 6 Forster 1977-'78,.2 23, zie ook Morford i 8 97 voor de humanistische opvattingen hi erover en Coffin
1994, 994 p. S7 - 7 r ^voor voorbeelden van meditaties in de tuin in Engeland. g