Download deel 2 - Textualscholarship.nl

II
Daarnaast heeft hij een aantal moderne handboeken over horticultuur en landbouw in
het Latijn, Nederlands, Italiaans en Engels in zijn bibliotheek.9
Verder bezat Huygens de werken van Vergilius, dus ook de voor de buitenlevenliteratuur
zo belangrijke Georgica. De invloedrijke lof van het landleven in de tweede
zang hiervan opent met de typerende regel:
Hier onbezorgde vrede, een argeloos open leven1O
Ook het werk van Horatius behoorde tot zijn bezit. Wanneer hij in het oudste Nederlandse
gedicht van zijn hand enkele fragmenten van de bekende `Louange de la vie
rustique uit la Sepmaine van Du Bartas bewerkt (Ged. I, p. S9; cf. Leerintveld 1987).
vertaalt hij de opening `O trois et quatre fois bienheureux' met `O geluckigen mensch'
en daarmee verwijst hij direct naar `Beatus ille', de beroemde epode waarin Horatius
het landleven verheerlijkt.
Huygens bezat van Cicero o.a. De oRiciis, waarin verdedigd wordt dat de landbouw
de beste bezigheid is die een vrij man zich kan kiezen. Uit Seneca, van wie de
volledige werken aanwezig zijn, citeerde men vaak uit zijn tragedies de vele passages
waarin de vrijheid en onafhankelijkheid van het landleven tegenover het leven aan het
hof gesteld werd. Plinius de Jonge heeft in brieven zijn twee villa's op het land beschreven
en de laat-Romeinse dichter Statius gaf in zijn Silvae een uitvoerige beschrijving
van luxueuze buitenplaatsen. Ook de werken van deze auteurs behoorden tot
Huygens' boekenbezit.
Deze kleine greep uit de rijke buitenlevenliteratuur van de oudheid geeft meteen
aan hoe divers de werken zijn waarin het landleven werd geprezen. In korte en lange
poëzie, in toneelstukken en filosofische verhandelingen, overal kon de thematiek van
het buitenleven aan de orde komen. Dat wordt eens te meer duidelijk wanneer we een
ander soort boeken uit Huygens' bibliotheek bekijken, de progymnasmata en Aorilegia
en daaraan verwante werken, waarvan de dichter er vele bezat.
Bij het rhetorica-onderwijs in de Renaissance maakte men gebruik van progymnasmata,
die schooloefeningen bevatten voor deelaspecten van de welsprekendheid.
De in het vervolg genoemde werken figureerden alle in Huygens' bibliotheek. Een
veelgebruikt boek was de Latijnse bewerking door Rudolf Agricola en Joannes Maria
Catanaeus van de Progymnasmata van de Griek Aphthonius (vierde eeuw). Als exemplum
apologi, voorbeeld van een fabel, staat in dit boek het verhaal van Horatius over
de veldmuis die na een bezoek aan een stadsmuis dankbaar naar het land terugkeert.I'
Bij de behandeling van de lans worden onder meer tuinen als prijzenswaardige plaat-
9 De titelbeschrijvingen ) in g de catalogus g luiden: Heresbachius , de s Re Rustica, us,
Mercurius Rusticus,
Clutius Van de Byen, Y , Bussati Giardino d'Agricoltura g Venet.i6i2 , Mountain Gardeners e,
Labyrinth 1 608
Gardner Country-mans 4 Recreation ^16 o Ra Austen Fruittrees Oxford d 16 S3^The e French renc Gardiner. Nogg
in 1685 S of later heeft hij l The art of Husbandry rY (1685) Svan J. Bal grave gekocht (Leerintveld tve d1998, 8 Ip.
g 99 ^ P 177).
so Vergilius 1 bk. II, r. 467: secura quies et nescia fallere vita'. De g 974 ^ ve 4 7 q tais vertaling gva
is van da Ida
G.M.GerhardtVer gilius 1 949 .
II De eerste druk van deze bewerking is van 1 2 ik gebruik hier de editie d e van va. 1573. A Aphthonius ht onius 1
g S4 ^ g S73 p 1573,
pp. 6b; ^ Horatius, , Satiren II, ^ 6. 6