Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

107
Program zapowiadał dążenie do wzm ocnienia władzy prezydenckiej,
występował przeciwko pięcioprzym iotnikow em u praw u wyborczemu,
szczególnie do senatu. Żądał specjalnych praw i opieki dla Kościoła katolickiego,
oparcia nauki w szkołach na zasadach etyki katolickiej, szerokiego
sam orządu opartego na przedstaw icielstw ie interesów itp. Opowiadał
się za ew olucyjnym i zmianam i, pizeciw ko walce klasowej. W spraw ach
gospodarczych program zapowiadał w ystępow anie przeciwko wszelkim
objawom etatyzm u oraz przeciw ustaw ie o reform ie rolnej.
Program był w yraźnie skonstruow any pod kątem nadchodzących w y­
borów, co przyznaw ał w kom entarzu W ładysław W ydżga. Pod ogólnikowymi
zdaniam i kryły się konkretne treści klasowe. Zdając sobie spraw ę z niezgodności
niektórych zasad program ow ych z niedaw no uchwaloną konstytucją,
autorzy zapowiadali, że stronnictw o będzie dążyć do wprowadzenia
swych postulatów wyłącznie drogą legalną.
Przez cały czas swego istnienia Stronnictw o Realnej Pracy Narodowej
nie odgryw ało żadnej roli. N aw et na terenie b. zaboru rosyjskiego nikt się
z nim nie liczył. Miało znacznie m niejsze w pływ y niż dawniej Stronnictw o
Polityki Realnej, którego członków nie potrafiło skupić. Nie stanowiło też
partnera dla żadnej partii politycznej. N iektórzy działacze stronnictw a próbowali
jeszcze, bez powodzenia, odegrać rolę w akcji wyborczej 1922 r.,
po czym stronnictw o um arło śm iercią naturalną.
Nie wiem y, jaka była reakcja na rozłam w ew nątrz oddziału krakowsko-
-lwowskiego. Publicznie nie zareagowano wcale. Dopiero w połowie grudnia
„Czas” zamieścił notatkę, że „członkowie SPN z b. Kongresówki, którzy
niedaw no w ystąpili z tego stronnictw a, zawiązali się obecnie jako osobna
grupa pn. realnej pracy narodow ej” 92. Była to pierwsza i jedyna no-
• taitka na .temat rozłam u. „Czas” nie uważał naw et za potrzebne poinformować
czytelników, 'kiedy i dlaczego nastąpił rozłam. Spektakularnym objawem
samodzielności była uchw ała W ydziału Małopolskiego SPN o zaproszeniu
W ładysława L. Jaworskiego do ponownego przystąpienia do stronnictw
a 93.
Zwolennicy dotychczasowej polityki SPN podjęli próbę zachowania
Wpływów w W arszawie. Nie podając do wiadomości publicznej zakupili
udziały w „K urierze Polskim ”. Jak pisał Z. Tarnowski do Z. Lubom irskiego,
posiadanie „K uriera Polskiego” z drukarnią „może być w naszym ręku
użyteczną podstaw ą działania i w pływ u” . W „K urierze Polskim ” udziały
m iały grupy Z. Tarnowskiego i S. Dziewulskiego. Poza tym dla utrzym ania
pisma pożyczkę 900 000 m k w Banku M ałopolskim zaciągnęli Z. Lubom irski,
J. Radziwiłł, J. Baworowski i P. P o tocki94. „K urier Polski” nie m u­
siał zmieniać swej dotychczasowej linii. Już przedtem prow adzony przez
s: Grupa Realnej Pracy Narodowej, „Czas”, 17 XII 1920.
93 List Z. Tarnowskiego do W. L. Jaworskiego z 2 III 1921, ADzT 676.
94 List z 20 II 1920, AGAD, Arch. Lubomirskich z Malej Wsi; List S. Dziewulskiego
do I. Rosnera z 12 IX 1921 oraz zobowiązania powyższej czwórki, papiery
I- Rosnera, zbiory pryw.