Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

128
K om isja Porozum iewawcza, a wojsko zgodziło się na rew izję instrukcji
0 osadnictwie i stosow anie m inim alnych norm nadziałów. Mimo tych
ustępstw w alka z osadnictw em wojskow ym trw ała nadal. Nasilenie akcji
osadniczej notuje się do 1923 r., po czym w idoczny jest znaczny spadek
zarówno ze w zględu na opór ziem iaństw a, jak i w jeszcze większym stopniu
nastroje m iejscowej ludności.
Już uchwalenie reform y rolnej było, jak to określił Romer, „kubłem
zim nej w ody” dla ziem ian kresow ych53. Po sw ych przeżyciach podczas
rew olucji liczyli oni, że Polska dążyć będzie do zachow ania ich stanu posiadania,
widząc w nich swoje oparcie na kresach. Rozczarowanie ich pogłębiła
ustaw a o osadnictw ie wojskowym , dająca się niektórym we znaki.
N astroje niechęci do w ładzy pogłębiali ziem ianie, których m ajątki pozostały
— jak to wówczas określano — po „złej” stronie granicy. N arzekając
na sejm, rząd, endecję, S. W ańkowicz pisał o w yrzeczeniu się 2 m ilionów
obyw ateli, niezm iernych bogactw pozostających w polskim ręku, lasów
i dóbr skarbow ych, teren u ekspansji kolonizacyjnej. „Nas zaś w y­
dziedziczonych, naw et za uprzykrzonych intruzów uw ażają” S4. N astroje
ziemian, którzy pozostali w sw ych m ajątkach, oddaje powieść M. Rodziewiczówny
pod charakterystycznym tytułem N iedobitow ski z granicznego
bastionu — zniszczone dw ory w otoczeniu niechętnego, obconarodowego
chłopstwa, prześladow anie ziem ian przez niechętne im władze polskie
1 mocne postanow ienia przetrw ania n a ojcowiźnie ss.
N a pierw szy plan działalności organizacji ziem iańskich w ysuw ała się
spraw a podjęcia kroków w kierunku neutralizacji ustaw y o reform ie rolnej
56. Podstaw owe zarzuty przeciwko reform ie rolnej zaw ierała uchw ała
Rady Naczelnej Organizacji Ziemiańskich, przyjęta 30— 31 m aja 1922 r.
A kcentow ała ona: 1. związane z w prow adzeniem ustaw y trudności finansowe
dla Polski, 2. zm niejszenie produkcji, 3. niezgodność ustaw y z konstytucją,
4. stosunki m iędzynarodowe 57.
Wojskowych, 25 V 1921; K. Sosnkowski, Do Zarządu Głównego Kresowego Związku
Ziemian, 9 VI 1921, tamże.
53 M. R o m e r, Dziennik, 29 VII 1919, BAN LSRR F 138 rkp.
54 List do Konstancji Skirmunt z 20 IV 1921, BAN LSRR, F 138, t. 2105, k. 22.
55 „Dlaczego chcą nas stąd wydusić, wymęczyć wygnać! Dręczył Moskal wróg —
dręczył Niemiec pijawka, dręczył Bolszewik szatan — ale dlaczego dręczy każdy
z tych nowych Polaków. Co my Polsce zawinili ... Gdy siewca zawrócił ku wschodowi,
widział myślą szatańskie oczy bolszewika, czyhającego na tę jego pracę — gdy
zawrócił ku zachodowi, widział dymy chatne wsi zawistnej, rozagitowanej — gotowej
do grabieży cudzego dobra... Był taki drobny, mały zali sam na tej swojej wschodniej
strażnicy Rzeczypospolitej”. Tytułowe opowiadanie, Lwów 1926, s. 28—29.
56 Sprawozdanie z czynności centralnych organów Związku Ziemian Wschodnich
W ojewództw Małopolski za rok 1921, brosz., ss. 22; AAN, CTR, t. 1024. Głosy prasowe
przeciwne reformie rolnej wydał W. L. Jaworski: Państwo praworządne a reforma
rolna, Kraków 1922. Uzasadniając potrzebę wydania zbioru pisał: „Wzniesiono gmach,
który się chwieje d trzeszczy. Nie można w nim mieszkać. Należy więc przystąpić do
gruntownej naprawy lub wybudowania nowego”, tamże, s. 3.
57 Rada Naczelna Organizacji Ziemiańskich, „Dziennik Poznański”, 7 VI 1922.