Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

na sytuacja polityczna — pow stanie niepodległego państw a, zatarła częściowo
te podziały. Na plan pierw szy w ysunęły się spraw y społeczne, problem
y kształtu granic oraz ustrojowe. Zagrożenie pozycji politycznej i obawa
przed rucham i społecznymi wzm acniały dążenie do jedności. Przeszkodą
w procesie jednoczenia staw ała się słabość poszczególnych grup, ponieważ
zmuszała je do szukania sojuszników. Przy ograniczonych możliwościach
problem sprow adzał się do tego: z endecją czy przeciw oraz jeżeli z endecją,
to w jakim stopniu.
W ostatnich m iesiącach 1918 r. prasa notow ała ożywiony ruch między
Krakowem a W arszawą. Odbywały się narady konserw atystów obu zaborów.
Ja k można wnioskować z zachowanych źródeł, realiści początkowo nie
brali w nich udziału.
7— 9 listopada 1918 r. m iało m iejsce w Krakowie „zebranie licznego
grona kół zachowawczych”, staw iające sobie za zadanie „skupienie żywiołów
z różnych części Polski do wspólnej politycznej pracy”. Tarnowski
w zagajeniu, naw ołując do jedności, sform ułow ał zasady m ające obowiązywać
w szystkich konserw atystów . Stanowiły one wyliczenie wiele razy
pow tarzanych dogm atów konserw atyw nych. Uczynił ta k Tarnow ski celowo,
uznając konieczność zachowania zasad przy jednoczesnej potrzebie
gruntow nej zm iany taktyki. W tym celu, przechodząc nad wszelkimi różnicami,
dążyć należy do jak najszybszego zespolenia sił. Przestrzegał jednocześnie
przed ostracyzm em wobec poszczególnych działaczy 26. Ten ostatni
apel związany był ze stosunkiem do działaczy konserw atyw nych, uznanych
zdaniem niektórych za najbardziej skom prom itowanych.
Zgromadzenie zaapelowało do w szystkich grup o zjednoczenie się na
bazie haseł rzuconych w Krakowie. Nie wiemy, kto personalnie uczestniczył
w powyższym zgromadzeniu, ale kontakty naw iązane już były ze
w szystkim i grupam i konserw atyw nym i K rólestw a, z w yjątkiem realistów,
oraz z działaczami b. Stronnictw a Pracy Narodowej z W ielkopolski.
29 listopada 1918 r. odbyła się w K rakow ie konferencja kierow nictw a
SBZP z A ntonim Łuniewskim , członkiem Stronnictw a Narodowego, z ram
ienia którego był sekretarzem TRS. Przybył on do K rakow a z pełnomocnictw
am i od C entrum Narodowego, Stronnictw a Narodowego i konserw a­
tyw nych stronnictw kresowych. Miał za sobą również pertraktacje z Wielkopolanam
i: Zygm untem Chłapowskim reprezentującym Kasyno Obywatelskie
i Adam em Żółtowskim ze Stronnictw a Pracy Narodowej. Na konferencji
tej zaw arty został układ przew idujący utw orzenie luźnego związku
stronnictw konserw atyw nych, w którym każde pozostałoby samodzielne
zarów no w sw ej strukturze w ew nętrznej, jak i w swobodzie działania,
ograniczonej jedynie uchw ałam i związku. Na czele związku m iała stać
Rada Naczelna spraw ująca ogólne kierownictwo. Na jej rzecz stronnictw a
47
“ Zgromadzenie polityczne, „Czas”, 10 XI 1918; Hasło konsolidacji, tamże, 15 XII
1918.