Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

166
T. Szułdrzyński i A. Żółtowski z ChNSR. W połowie kw ietnia uzgodniono
zasadnicze punkty paktu. W strzym yw ano się z ogłoszeniem zakończenia
pertraktacji, dając czas stronnictw om na przeforsow anie paktu we własnych
szeregach.
„Czas” i „Słowo” biły na alarm, że pakt został zaw arty kosztem ziem
ian, których pieniądzom ChZJN zawdzięczał swój sukces wyborczy. Oba
pism a podnosiły też w ew nętrzne sprzeczności w partiach zaw ierających
pakt i nie rokowały rządow i utw orzonem u na tej podstaw ie długiego żywota.
Odpowiadając na te zarzuty, Stroński, gorący zwolennik paktu, starał
się dowieść, że now a większość będzie m iała w sejm ie przew agę liczebną
nad opozycją oraz że stronnictw a go tworzące są jednom yślne. O ChZJN
napisał, że mimo licznych zastrzeżeń w spraw ie poszczególnych postanow
ień układu za jego zasadniczym i podstaw am i oświadczono się jednogłośnie.
Nie podał, na czym polegały te zastrzeżenia. Co do PSL „Piast”
to widział tam przeciw ników układu, rekrutujących się z byłego zaboru
rosyjskiego, ale niesłusznie sądził, że nie odważą się oni pójść na rozłam 20.
W PSL „P iast” toczyła się w alka m iędzy W itosem a grupą, na której
czele stał Ja n Dąbski. W przededniu utw orzenia rządu grupa Dąbskiego
w ystąpiła ze stronnictw a, tw orząc osobny klub poselski. Tak więc na samym
początku nowa większość została osłabiona o 14 głosów.
Również w ChZJN nie było jednom yślności. N aw et w. ZLN były opory
przeciwko zaw arciu paktu. Podobno przeciw nikam i mieli być M. Seyda
i nowy prezes ZG Ja n Zamorski. Otwarcie przeciwko wypowiedział się
W ojciech Trąm pczyński — form alnie nie należący do klubu ZLN, ale ściśle
z nim związany — nie rokując większości stw orzenia rządu trw ałego n .
Stanowisko wrogie paktow i zajęli rów nież ziemianie, członkowie ZLN.
Jeszcze większe opory niż w ZLN m iały m iejsce w klubie ChN. Jeżeli
Dubanowicz i Stroński walczyli o stw orzenie większości, posłowie ChNSR
odnosili się do tego bardziej powściągliwie. Na początku kw ietnia, wobec
ustępstw Głąbińskiego w stosunku do W itosa w spraw ach rolnych, klub
zagroził w ycofaniem się z rokowań. Po rozm owach krakow skich klub ChN
w ydał kom unikat, że plotki na tem at odrębnego stanow iska posłów z Poznańskiego
i Pom orza są niepraw dziw e. Równie niepraw dziw e m iały
być plotki o „rzekom ych naradach z Sikorskim ” 22. Jak już była mowa,
w m arcu Sikorski spotkał się z przedstaw icielam i ChNSR, próbując wcią-
20 Czy i kiedy centropraw powstanie, „Czas”, 18 IV 1923; Tajemnicza um ow a,
tamże, 19 IV 1923; Cat, Rekonstrukcja gabinetu, „Słowo”, 12 IV 1923; Miska socze'
wicy,, tamże, 15 IV 1923; S. Wańkowicz, Szlachetni wspólnicy, tamże; S. Stroński,
Czy mała większość, „Rzeczpospolita”, 14 IV 1923; tenże, Przyjęcie podstawy,
tamże, 27 IV 1923.
21 List J. K. Orłowskiego do I. Paderewskiego z 19 VIII 1923, AAN, 100/11, mkf
29445; Marszałek Trąmpczyński o większości centrowo-prawicowej. W ywiad specjał'
ny, „Kurier Polski”, 11 IV 1923; Nowy prezes ZLN, tamże, 1 VI 1923.
22 J. Żółtow ska, Dziennik, 10 IV 1923; Jednolita polityka „ R e c z p o s p o lita ”,
17 IV 1923.