Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

4. W ielokrotnie pisano, że ziemi dla w szystkich potrzebujących nie
starczy, naw et w w ypadku podzielenia wszystkich m ajątków , co było zgodne
z praw dą. W skazywano, że reform a rolna nie załatw i kw estii przeludnienia
wsi bez rozw oju przem ysłu i kolonizacji kresów. Jednocześnie starano
się przekonać chłopów, że n a cele parcelacji w ystarczy ziem ia znajdująca
się w ręku państw a i dobrowolnie zaoferow ana przez ziem ian 95.
5. Podobna niekonsekw encja była w spraw ie reform y n a kresach
wschodnich. W skazywano, że przeprow adzenie reform y rolnej na tych terenach
doprowadziłoby do przejścia jej w ręce ludności niepolskiej, co zatrzym
ałoby ekspansję polską na wschód. Z drugiej strony zam ierzano
kolonizować te ziemie elem entem polskim przez parcelację wielkiej własności,
czyli prowadzić akcję, której obawiano się dla Królestwa 96.
6. Radykalna reform a rolna u tru d n i uzyskanie, koniecznej dla rozw oju
kraju, pożyczki zagranicznej 97.
7. W skazywano, godząc się poniekąd ze zm niejszeniem obszarów m ajątków,
że m ajątek m ały nie może być w szechstronny i nie daje możności rozw
ijania k u ltu ry rolnej. Dawano lięgne przykłady m ajątków hodow lanych
czy przem ysłow ych stojących na wysokim poziomie. Trochę jak kuriozum
brzm iał argum ent, że przew idziane m aksim um nie zapew ni utrzym ania rodziny
na stopie przyjętej w innych wolnych zaw odach98.
8. W reszcie wskazywano, że perspektyw a wywłaszczenia zniechęci ziem
ian do zagospodarowyw ania odłogów i inw estow ania w rozwój m ajątku " .
Ziem iaństw o było już wówczas nieźle zorganizowane. Istniały Związki
Ziemian poszczególnych zaborów. 30 listopada 1918 r. pow ołana została
Kom isja Polskich Związków Ziem iańskich do spraw polityki agrarnej,
która m iała za zadanie koordynację posunięć w spraw ach reform y rolnej.
W kom isji tej, liczącej 48 członków, skupiała się czołówka działaczy ziem
iańskich. Prezesem został Z. Chłapowski, a zastępcam i: W. Czartoryski
(Galicja), A. Popław ski (Królestwo) i T. Szułdrzyński (Wielkopolska).
W K rólestw ie działały poza tym Centralne Towarzystwo Rolnicze oraz
Towarzystwo K redytow e Ziemskie. Jednak w organizacjach tych trw ała
dyskusja na tem at ich charakteru — klasow y czy zawodowy, apolityczny
czy angażujący się w rozgryw ki polityczne. Na ogół działacze narodowodem
okratyczni starali się unikać form alnego angażow ania tych organizacji po
stronie partii, dążąc, by broniły one wielkiej własności nie pod hasłem interesów
'klasowych, lecz interesów gospodarczych kraju, traktując np. Związek
Ziem ian jako organizację ty p u zawodowego. Oskarżali ci działacze stań­
95 Marylski, Sprawa rolna; E. Korwin-Szymanowski, O ziemię,
„Dziennik Powszechny”, 25 V 1919; BM, Reforma agrarna i jej związek z kresami
wschodnimi, „Gazeta Warszawska”, 3 IV 1919.
96 Tamże.
97 Nad przepaścią, „Dziennik Powszechny”, 3 IV 1919.
98 S. T u r no, W sprawie reformy rolnej, tamże, 29 IV 1919; Wczorajsza uchwała
komisji rolnej, „Gazeta Warszawska”, 7 V 1919.
89 Obszarnik, Fatalny błąd, tamże, 30 V 1919.
07