Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

I
36
skiego. Przechodząc na pozycje trw ałego związku z Polską, nadal pozostawali
zwolennikam i pew nej odrębności tych ziem w granicach państw a.
Podobnie jak z B iałorusią wyglądała spraw a z Litwą. Jeżeli zmierzano
nie do rozbicia Litwy, lecz do pow iązania w całości z państw em polskim,
jedyną drogą była federacja. Dlatego konserw atyści wileńscy konsekw entnie
byli jej zwolennikam i i w ystępow ali za utw orzeniem państw a związkowego
z P o lsk ą 77.
Sytuacja społeczna na ziem iach białoruskich po w ybuchu rew olucji
uległa znacznem u zaognieniu. Doszło do m asowych w ystąpień chłopskich
przeciw obszarnikom, które najczęściej kończyły się rozgrom ieniem dworów
78. Jako obrońca dworów polskich w ystąpił korpus gen. Dowbora-M uśnickiego.
Ziem ianie odwoływali się do władz korpusu w w ypadkach napadów
na dw ory lub prób podziału m ajątków przez chłopów. Korpus w ysyłał
ekspedycje karne, które bezlitośnie rozpraw iały się z chłopami. W ymierzano
kary chłosty całej wsi, a przyw ódców chłopskich często m ordowano
79. Kiedy przekonano się, że I Korpus, staje się ochroną „przed anarchią
rew olucyjną”, na jesieni 1917 r. masowo zaczęła do niego napływ ać młodzież
ziem iańska, a ziem ianie gotowi byli do znacznych ofiar na jego potrzeby.
Również form ow any na U krainie korpus gen. M ichaelisa ziem iaństwo
zaczęło finansować, „widząc w niej [polskiej sile zbrojnej] widocznie
milicję, która bronić będzie własności rolnej” 80. .
W tej sytuacji wkroczenie w ojsk niem ieckich n a U krainę i Białoruś
w lutym 1918 r. ziem iaństw o powitało niem al jako zbawienie. Wszyscy
pam iętnikarze podkreślają, że Niemcy zostali przyjęci jako wyzwoliciele
spod panow ania bolszew ickiego81. Pod ochroną w ojsk niem ieckich właściciele
mogli wrócić do m ajątków , których repryw atyzację, jak i ■zw rot
m ienia ruchom ego przeprow adzili Niemcy.
W tym sam ym czasie, charakteryzując sytuację w Królestwie, M aria
Górska znakomicie orientująca się w nastrojach polityków ziem iańskich
77 TRS Dep. Spraw Polit., Wiadomości bieżące b.d., BAN LSRR, F9, t. 2487, k. 7;
Romer, Dziennik, 30 XI 1918. Stanowisko poszczególnych kierunków wobec tych zagadnień
badał Maciej Glogier. Wyniki swych badań ujął w memoriale „Do Komisarza
Generalnego Ziem Wschodnich dla przedstawienia Naczelnikowi Państwa”, Wilno
28 II 1920, Bibl. Publ. w Warszawie, akc. 1665 masz. O misji Glogiera pisał Kossakowski,
Diariusz, 7 III 1920.
78 Opisy stosunków na wsi białoruskiej i ukraińskiej widzianych oczami ziemian
patrz E. Dorożyńska, Na ostatniej placówce, Warszawa 1925; Z. Kossak-
-Szczucka, Pożoga, Warszawa 1935, oraz pamiętniki A. Kieniewicza i S. Stempowskiego.
79 Osmołowski, Wspomnienia..., t. II, s. 309—310, 331—332. Niektórzy oficerowie
chełpili się, że zastrzelili po kilkadziesiąt osób. Zabiełło, Pomiętniki, cz. II,
s. 38—39.
80 J. Zdziechowski, Referat dotyczący dziejów I, II i III Korpusu w związku
z działalnością Rady PZM, CA PZPR, RPZM 392/3, k. 94, masz.
81 Krótki zarys zagadnień białoruskich, Warszawa 1928, s. 85—87; Osmołowski,
Wspomnienia..., s. 586—589; Mycielski, Dzienniki, 1 III 1918.