Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

245
W ystąpienie „Głosu M onarchisty” spotkało się z przychylnym przyjęciem
konserw atystów . Również pozytyw nie oceniano zarówno jego publikacje
w spraw ach ustrojowych, jak i ataki na w alkę klas i socjalistów.
MO W najlepiej rozw ijała się na terenie pow iatu częstochowskiego,
z którego posłem był Cwiakowski. Rychło przechodzić do niej zaczęli monarchiści
z innych partii. Pierw szy uczynił to Kazimierz Prószyński, jeden
z przywódców OMM, niechętny przejęciu władzy nad ruchem m onarchistycznym
przez SChN 79. Kiedy w lipcu 1926 r. władze odmówiły legalizacji
ZMP, MOW zm ieniła nazwę z W łościańskiej na M onarchistyczną Organizację
W szechstanową i. przejęła w części spadek po ZMP. Rozwój jej
przypadł na okres pomajowy, kiedy to w w yborach 1928 r. finansow ana
była przez SPN.
Uchwała SChN uznająca m onarchizm spotkała się z krytyką prasy narodowodem
okratycznej. Działacze endeccy uważali w ysuw anie tego hasła
za bałam ucenie mas. Odpowiadając na krytykę, „Dziennik Poznański” odciął
się od uchw ały SChN z 27 lutego, pisząc, że zgadza się ze wszystkim i
uchwałam i, ale „punktu o królu nie popiera i z nią się nie solidaryzuje”.
Pow tórzył to, gdy uchw ała ta została zaatakow ana przez „Nowy K urier
Polski” 80.
A ntym onarchistyczne stanowisko zajął „Czas” piórem S. Estreichera,
który jeszcze w 1924 r. w ystąpił dw ukrotnie przeciwko m onarchii. Wiążąc
ją z dyktaturą, jak to miało m iejsce we Włoszech Mussoliniego, przeciwstaw
ił jej program napraw y parlam entaryzm u. Proponował w prowadzenie
odwoływania posłów przez wyborców oraz referendum w trudniejszych
spraw ach. W końcu 1925 r. podjął ponownie krytykę m onarchizm u i jego
zwolenników, szczególnie Mackiewicza, łączącego kult m onarchii z apoteozą
Piłsudskiego. W ątpić należy — pisał Estreicher — czy godzi się na
to Piłsudski, a na pewno nie godzi się ogół m onarchistów . W konkluzji
uznał, że realizacja idei m onarchistycznej w Polsce nie m a szans 81.
Organizowanie ruchu m onarchistycznego odbywało się w czasie, kiedy
decydowały się dalsze losy dem okracji parlam entarnej w Polsce. W kraju
panow ały coraz gorsze nastroje. W pływał na to zarówno stan gospodarki,
jak i niepowodzenia na terenie m iędzynarodowym . Nie bez znaczenia była
również niew ielka możliwość podjęcia kroków zaradczych przez rząd, zmuszony
do law irow ania pomiędzy stronnictw am i sejmowymi, z których
79 Krok swój motywował tym, że SChN nie wyrzekło się postulatów klasowych,
a nie godzi się, by idea monarchistyczna służyła interesom ziemiańskim. K. Prószyński,
Lisi do redakcji, „Głos Monarchisty”, 14 III 1926.
80 Nieuchronna logika faktów, „Dziennik Poznański”, 7 II 1926: Dr B., W atmosferze
przesilenia, tamże, 7 V 1926; W. J., Monarchistyczne apetyty na republikańskie
teki, „Nowy Kurier Polski”, 4 V 1926. Pismo wydawał, po odejściu z „Kuriera Polskiego”,
I. Rosner i grupa jego dawnych współpracowników. Powszechnie uważany
był za półurzędowy organ A. Skrzyńskiego. Wklęsłe zwierciadło, „Czas”, 10 V 1926.
81 Probłem monarchizmu, „Czas”, 20 IV 1924; St. E., Ustrój przyszłości, tamże,
25 XII 1924; S. Estreicher, Monarchizm w Polsce, tamże, 25 XII 1925.