Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

Paderew skim a Bilińskim. Zm iany rządu domagali się wszyscy, z Wyjątkiem
daw nych realistów. 25 lipca 1919 r. Zarząd Główny oddziału krakow -
sko-lwowskiego SPK podjął uchwałę, by dążyć do utw orzenia większości
sejmowej z klubam i włościańskimi. Stanowisko takie spotkało się z k ry ty ­
ką koła warszawskiego, które było za utrzym aniem Paderew skiego 5. Za
przeszkodę w zaw arciu kom prom isu ze stronnictw am i włościańskim i uznawał
„Czas” narodow ą dem okrację. N atom iast „Dziennik Poznański”
i „D ziennik Pow szechny” dom agały się silnego rządu, co znaczyło, rządu
mającego oparcie w narodowej demokracji, zdolnego do walki z rewolucją,
„bo nie łudźm y się, że rew olucji u nas nie m a”, jak pisał „Dziennik Pow ­
szechny” 6. Atakow ał on sejm za brak um iejętności stw orzenia większości,
a Paderew skiego za brak program u i kaptow anie zwolenników przez rozdaw
anie tek. Ukazało się wówczas na jego łam ach znam ienne zdanie: „Musim
y oczekiwać stanowczych decyzji, które narzucą sejm owi rząd, którego
on sam sobie w ybrać nie może. Państw o m usi żyć — i w tym żadna »suwerenność«
nie może być przeszkodą. Rząd m usi powstać i m usi rządzić,
z sejm em czy mimo sejm u” 7.
Do kogo były zwrócone powyższe słowa K to m iał narzucić sejmowi
rząd w brew jego woli Tego „Dziennik Powszechny” nie precyzował. Słowa
te brzm iały jak pogróżka. Zdanie to jednak ukazało się w momencie,
kiedy większość sejm owa już się wyłoniła. W świetle poniższej w ypow iedzi
w zam kniętym gronie staje się jasne, co m iał na m yśli „Dziennik P o­
wszechny”. 9 października 1919 r. Z. Tarnowski oświadczył, że dla uzyskania
parlam entu dwuizbowego konserw atyści gotowi są poprzeć zam ach
Piłsudskiego 8. Różnice m iędzy oddziałem krakow skim a warszaw skim były
natury taktycznej — bardziej elastyczni i przew idujący krakow ianie w iększe
perspektyw y widzieli w sojuszu z centrum włościańskim. Gdyby tylko
istniały realne możliwości zarów no w oddziale warszawskim , jak i galicyjskim,
znaleźliby się ludzie gotowi poprzeć tzw. „rządy silnej ręki” 9.
U tw orzenie większości sejm owej ułatw iły rozbieżności w łonie ZLN.
Wśród chłopów wchodzących w skład sejmowego ZLN, piętnow anych przez
posłów ludowych jako zdrajców spraw y chłopskiej, panował ferm ent.
Spraw y te stały się przedm iotem debaty w Lidze Narodowej. W yrażano
obawy, że na tle spraw y agrarnej może dojść do rozpadu sejmowego klubu
ZLN, a nie posiadając wpływów na wsi ZLN straci n a znaczeniu. Na po­
5 Protokół posiedzenia oddziału krakowsko-lwowskiego SPK 25 VII 1919, ADzT,
663; List S. Starzyńskiego do Z. Tarnowskiego z 9 I 1920, tamże, 666.
6 Zawada na drodze do jedności, „Czas”, 25 X 1919; E. Paszkowski, Groźny
chaos, „Dziennik Powszechny”, 27 IX 1919; Zmiany w gabinecie, „Dziennik Poznański”,
1 VII 1919; Bez kierownictwa, tamże, 28 VIII 1919.
7 Zródlo zamętu, „Dziennik Powszechny”, 11 XII 1919.
8 ADzT 661.
3 „Jestem pod wrażeniem wypadków na Węgrzech — w każdym razie objaw, jak
sądzę, b. dodatni, a może i dla innych być drogowskazem, jeśli nie zaraz, to na później”.
List J. Baworowskiego do Z. Tarnowskiego z 8 VIII 1919, ADzT 660.
81
6 — Działalność polityczna..,