Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

118
Listy Dubanowicza o sukcesach NChSL nie odzwierciedlały rzeczywistości.
Pisane były celem otrzym ania od Polonii am erykańskiej pieniędzy
na działalność polityczną i przyszłą kam panię wyborczą. Dlatego trzeba
było sytuację przedstaw ić w sposób zachęcający do finansowania, rysując
perspektyw y nowego ugrupowania.
Również w klubie, jak m ożna wnosić, nie było zupełnej jednolitości.
Spory dotyczyły stosunku do ZLN. Powszechnie spodziewano się, że klub
przystąpi do ZLN lub nastąpi w nim na tym tle kolejny rozłam. Przew a­
żyła jednak obawa działaczy NChSL rozpłynięcia się w wielkiej organizacji
i u traty przez to wszelkiego samodzielnego znaczenia politycznego.
Prasa konserw atyw na przyjęła pow stanie NChSL z m ieszanym i uczuciami.
„Czas” poza spraw ozdaniam i nie zamieścił ani jednej notki oceniającej
rozłam. Było to zgodne ze stałą linią pisma. „D ziennik Poznański”
uznał rozłam za fakt ujem ny, ponieważ w obliczu w yborów stanow ił osłabienie
centrum , a tym sam ym wzm ocnienie lewicy. Było to również zgodne
z linią „Dziennika”, który wówczas stał jeszcze na stanow isku popierania
centrum . Mackiewicz uznał rozpad NZL za fakt naturalny ze względu
na zasadnicze rozbieżności. Sym patia jego jednak w yraźnie kierow ała się
w kierunku Skulskiego16. W strzem ięźliwe stanowisko prasy konserw a­
tyw nej w ynikało przede w szystkim ze względów taktycznych. Do końca nie
było jasne, jak potoczą się dalsze wypadki, i nie były ckreślone jeszcze
sojusze wyborcze. Zrażanie sobie nowo pow stałych grup lub pchanie ich
przez krytykę w objęcia innych nie leżało w niczyim interesie.
Po upadku rządu W itosa sytuacja rozw inęła się zgodnie z przew idyw
aniam i prasy konserw atyw nej. Utw orzenie nowej większości okazało się
w praktyce niemożliwe. Nie chciało angażować się PSL „Piast” po świeżych
doświadczeniach z rządem W itosa. Sytuację centrum skomplikowało,
po odrzuceniu kandydatury Stanisław a Głąbińskiego, przejście do obstrukcji
wobec powołania rządu narodow ej dem okracji. Zaatakow ała ona w ysuw
aną nieśm iało kandydaturę członka KFK, m inistra poczt i telegrafów
w rządzie W itosa — Stesłowicza. Stesłowicz był działaczem politycznym
i parlam entarnym z dużym doświadczeniem, a rola jego w rządzie była
znacznie większa, niż w skazywała na to pełniona funkcja. Był on przedstaw
icielem klubu parlam entarnego, bez ¡poparcia którego rząd nie mógł
egzystować. Znany był ze swego tak tu i zdolności m ediacyjnych. Jedyny
argum ent, jaki przeciwko niem u zdołała w ysunąć „Gazeta W arszawska”,
to że jest „znany we Lwowie ze swej usłużności wobec kupców starozakonnych”
17.
Konserwatyści w szystkich odłamów dążyli do jak najszybszego zakończenia
przesilenia. Linii tej trzym ała się również prasa konserw atywna.
Uznając, że źródłem zła jest om nipotencja partii politycznych i sejmu, kto-
16 Zamęt partyjny, „Dziennik Poznański”, 5 VII 1921; Cat, Kronika polityczna,
„Polska”, 29 VI 19^1.
17 Przesilenie rządowe, „Gazeta Warszawska”, 9 IX 1921.