Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

209
ła 96. Nie podjęto także próby w ydaw ania własnego organu na terenie Galicji
W schodniej, gdzie SChN m iało najw iększe wpływy.
Nie m iało rów nież SChN swego organu w W arszawie, choć dawało w y­
raz swym poglądom na łam ach „Rzeczypospolitej”. Było to możliwe dzięki
S. Strońskiem u, który nadaw ał ton pism u. Żadne pismo nie poświęcało
działalności NChSL tyle m iejsca co „Rzeczpospolita”. Ale zajm owała się
wyłącznie klubem sejmowym. G dyby opierać się tylko na tym piśmie, można
by dojść do wniosku, że organizacja składała się niem al wyłącznie
z Zarządu Głównego i klubu sejmowego. Nie odbiegało to zresztą daleko
od rzeczywistości.
W tej sytuacji ciosem dla SChN była sprzedaż w październiku 1924 r.
pism a przez Paderew skiego K orfantem u. Decyzję sprzedaży „Rzeczypospolitej”
podjął Paderew ski zarówno ze względu na stan finansow y pisma,
jak i jego linię polityczną.
Sprzedaż pism a stała się powodem jednego z najciekaw szych zatargów
w prasie polskiej okresu m iędzywojennego. Po odmowie Strońskiego współpracy
z K orfantym ustąpił cały zespół redakcyjny stw ierdzając, iż jego
członkowie weszli do pism a znajdującego się pod kierow nictw em Strońskiego,
„co było dla nas jedyną rękojm ią pism a zgodnego z naszym i przekonaniam
i”. Po stronie redakcji stanął także warszaw ski Syndykat Dziennikarzy.
Uznał on stanowisko zespołu redakcyjnego za słuszne i uzasadnione,
bo „istoty pism a nie stanow i kapitał m aterialny, lecz praca twórcza
i zespół ideowy w spółpracowników”. W ezwał też w szystkich dziennikarzy,
aby do chwili zaspokojenia praw dotychczasowego zespołu w strzym ali się
od wszelkiej w spółpracy z tym wydaw nictw em . Do bojkotu towarzyskiego
i zawodowego now ych w spółpracowników pism a wezwał także klub sprawozdawców
p arlam en tarn y ch 67. Był to praw dopodobnie pierw szy w ypadek,
kiedy dziennikarze jako zbiorowość zajęli stanowisko, że właściciel
nie m a m oralnego praw a zmieniać dowolnie politycznego oblicza pisma.
N atychm iast potem, bo już 26 października, za pieniądze kilku działaczy
NChSL podjął Stroński, z daw nym zespołem „Rzeczypospolitej”, w y­
dawanie „W arszaw ianki” 68. Przy okazji dow iadujem y się o związkach
działaczy NChSL z narodow ą dem okracją. Dmowski w liście do M. Niklewicza
z 27 X 1924 r. pisał: „W arszaw ianka to pismo tymczasowe, żeby
dać zajęcie współpracownikom . O dalszym działaniu będziem y jeszcze razem
m ówili — może coś razem zrobimy, nie tylko z nim [Strońskim], ale
66 Listy T. Cieńskiego do syna Stanisława z 27 VI 1924 i żony Marii z 29 VI 1924,
Zbiory pryw. S. Cieńskiego; Z NChSL, „Dziennik Poznański”, 2 VII 1924; L. Dunin,
relacja ustna.
67 „Rzeczpospolita”, „Rzeczpospolita”, 23 X 1924; Uchwały Syndykatu Dziennikowy,
„Warszawianka”, 26 X 1924. Stanowisko to poparło Zgromadzenie Związku Dziennikarzy
Polskich. Glos dziennikarstwa całej Polski, tamże, 28 X 1924; Odgłosy zatargu
dziennikarskiego w sejmie, tamże, 22 I 1925.
68 7—8 osób, w tym M. Jaroszyński i A. Żółtowski, złożyło się po 1000 zł, Dunin
VvPlacił 5000 zł. L. Dunin: relacja ustna.
— Działalność polityczna...