Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

185
stw orzenia większości m iał stosunek nader sceptyczny. Dopiero w obliczu
Urealnienia perspektyw y pow stania koalicyjnego rządu ChZJN i PSL
„Piast” zdobył się na słowa uznania pod adresem rządu Sikorskiego,
uznając go w istniejącej sytuacji parlam entarnej za najlepszy z możliwych
17. W ynikało to z jego ogólnej negatyw nej oceny parlam entaryzm u
W Polsce, czemu w 1923 r. dawał niejednokrotnie wyraz. Jako drogę napraw
y proponow ał zniesienie powszechności i w prow adzenie przynajm niej
na wsi w yborów pośrednich, zrów nanie praw senatu i sejm u oraz w prow
adzenie m onarchii konstytucyjnej. Drogę do realizacji tych propozycji
Widział we współpracy z m niejszością niem iecką i ortodoksami żydowskim
i 18. *
Od początku gw ałtow ne ataki na rząd podjęła prasa ChZJN, w tym
„Dziennik Poznański”. Jednak w m arcu klub ChN głosował za rządem, by
nie dopuścić do jego przedwczesnego obalenia. Był to m om ent krytyczny
W rokow aniach ChZJN z PSL „P iast”. Od tego m om entu prasa związana
z klubem ChN, nie zaprzestając krytyki rządu, nie napadała na niego, zostaw
iając sobie furtkę na w ypadek niepow odzenia w rokowaniach. W tym
też czasie Sikorski dążąc do w zm ocnienia rządu ponowił swe propozycje
pod adresem PSL „Piast”. Propozycje takie czynił również pod adresem
A lfreda Chłapowskiego, członka klubu ChN 19. Sikorski szukał w tedy również
poparcia u innych polityków ziem iańskich.
O przebiegu rokow ań ChZJN z PSL „Piast” wiadomo bardzo niewiele.
Szczególnie odnosi się to do pierwszego kw artału 1923 r. Okres ten charakteryzow
ał się przygotow aniem do współpracy. W itos powoli przygotowyw
ał swe stronnictw o do naw iązania współpracy, starając się osłabić pozycję
we w łasnych szeregach. Praw dopodobnie w lutym m iały też m iejsce
rozmowy w ew nątrz ChZJN. W yrazem istnienia w ew nętrznych napięć był
artykuł „D ziennika Poznańskiego”, ■który naw oływ ał do utrzym ania spoistości
w ew nętrznej ChZJN. „Byłoby najw iększym nieszczęściem — pisał
1 lutego w artykule w stępnym — gdyby ta więź w ew nętrzna, która stronnictw
a te dzisiaj łączy, m iała ulec rozluźnieniu lub co gorsza otw artem u
zerw aniu”. Jedyną spraw ą, która mogła dzielić partie ChZJN, były ewentualne
w arunki współpracy z Witosem.
Na początku kw ietnia rokow ania z PSL „P iast” były na tyle zaaw ansowane,
że prasa podała wiadomość o rozpoczęciu oficjalnych pertraktacji.
Świadczyło to o przekonaniu w powodzenie rokowań. W rozm owach ze
strony klubu ChN uczestniczyli E. Dubanowicz, S. Stroński z NChSL oraz
17 Cat, Iluzje polityczne, „Słowo”, 24 I 1923; C a t, Rekonstrukcja gabinetu, tamże,
12 IV 1923.
18 Cat, Dekadencja parlamentaryzmu w, Polsce, „Słowo”, 16 II 1923; C at, Konflikt
konstytucyjny, tamże, 22 III 1923; Cat, Niepodległość, tamże, 10 V 1923; Cat,
^ ęzel gordyjski, tamże, 20 VI 1923.
19 W sejmie, „Rzeczpospolita”, 7 III 1923. J. Żółtowska notuje słowa L. Żółtowskiego
: „Trwał on dzięki naszemu cichemu poparciu”, Dziennik, 30 V 1923.