Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

dłużenia dnia pracy ponad ustaw owe 8 godzin i w prow adzenia monopolu
tytoniowego. Dążył także do oszczędności w adm inistracji.
Sam pom ysł daniny m ajątkow ej został życzliwie przyjęty przez opinię
publiczną. Projekty M ichalskiego poparł zarówno „Czas”, jak i „Rzeczpospolita”.
W yraziło swe poparcie w specjalnej uchwale C entrum Narodowe.
O popularności idei daniny w tych sferach może świadczyć fakt, że
„Gwiazda Polski” próbowała przedstaw ić jako pomysłodawców projektu
kluby ZLN, NChSL i NChSR 3S. Oczywiście popierano zasadę, a nie konkretny
projekt uchwały, do którego zm iany dążono od początku.
D yskusja sejm owa zaczęła się dopiero w grudniu 1921 r., gdy natom
iast projekt był złożony w pierw szych dniach października. W okresie
rozw ijającej się inflacji była to długa zwłoka. Stronnictw a chłopskie, które
przyjęły życzliwie program Michalskiego, ostygły w swym entuzjazm ie,
gdy okazało się, że 79 m ld m arek polskich m a zapłacić rolnictwo, a przem
ysł 24 mld. Dlatego podczas dyskusji sejm owych posłowie włościańscy,
przede w szystkim z PSL „Piast”, żądali obniżenia ogólnej sum y daniny
do 80 mld, zwiększenia Obciążenia przem ysłu i wielkich właścicieli ziem ­
skich oraz zwolnienia od płacenia daniny rolników m ałorolnych. Posłowie
PPS w ystąpili przeciwko projektow i przedłużenia dnia pracy, który w y­
wołał opór związków zawodowych. W w ielu m iastach odbyły się m anifestacje
i szykowano się do staw iania dalszego oporu. W tej sytuacji rząd
zrezygnował z tego projektu.
W ten sposób przeciwko rządow i w ystąpiły stronnictw a ludowe i lewica
robotnicza. Opozycję tę, w celu obalenia rządu, próbowała wykorzystać
narodowa dem okracja. W obronie rządu i projektu M ichalskiego
niejednokrotnie w ystępow ały „Czas” i „D ziennik Poznański”. Również
K PK w sejm ie czynił wszystko, by doprowadzić do uchwalenia projektu
M ichalskiego. Zwolennicy narodowej dem okracji w kom isji skarbowej, nie
chcąc dopuścić do uchw alenia ustaw y, zakwestionowali punkt ustaw y
głoszący, że sejm nie może uchwalać w ydatków bez zgody rządu i bez
uchw alenia pokrycia. Oczywiste było, że bez takiego zastrzeżenia żaden
rząd nie mógł podjąć się reform y skarbu. Uchwalenie tego punktu Michalski
uznał za w arunek w ogóle przystąpienia do reform y. K PK w ystąpił za
skierow aniem całej spraw y do kom isji konstytucyjnej. Spowodowało to
ponowną zwłokę w uchw aleniu ustaw y, ale ją uratow ało 37.
D yskusja w sejm ie była bardzo zadęta. Szczególnie w w ypadku a rty ­
kułów o progresji w daninie rolnej i o sprzedaży ziemi na zapłacenie daniny.
Kom isja skarbow a była przeciw na zm ianie tez o progresji i wypowiedziała
się za ułatw ieniem sprzedaży ziemi. To ostatnie naruszało za­
36 T. Kutrzeba, Polska odrodzona 1914—1928, wyd. 4, Warszawa 1935, s. 234;
E. Taylor, Inflacja polska, Poznań 1926, s. 219; Danina majątkowa, „Czas”, 15 X
1921; S. Strzetelski, Danina, „Rzeczpospolita”, 14 X 1921; Uchwala Centrum
Narodowego, tamże, 7 X 1921; Rok ubiegły, „Gwiazda Polski”, 1 I 1921.
37 [n] Reforma skarbu w niebezpieczeństwie '„Dziennik Poznański”, 5 XI 1921.
123