Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

Rozdział VI
Pakt lanckoroński. Ekspansja ChNSR
Stronnictw a, któx*e poszły do wyborów jako Chrześcijański Związek
Jedności Narodu, utw orzyły w parlam encie trzy odrębne kluby: ZLN, ChD
i Klub Chrzęścijańsko-Narodowy (klub ChN). Ten ostatni liczył 28 posłów
i 13 senatorów. W skład tego klubu weszli posłowie i senatorzy z trzech
partii, a m ianowicie z NChSL, ChNSR i Stronnictw a Katolicko-Ludowego.
Poza tym znaleźli się w tym klubie jako hospitanci biskupi TeodorowicZ
i Sapieha oraz gen. Józef Haller. Przyłączył się do niego również M ichalski,
który kandydow ał z listy ChZJN, oraz Leon Łubieński. O utw orzeniu
tego klubu przesądziła postaw a posłów z W ielkopolski, którzy byli przeciwni
połączeniu ze ZLN, m ając na względzie interesy ziem iańskie ł. Postaw
a taka była na rękę niektórym posłom z NChSL, których od ZLN dzieliły
anim ozje i am bicje osobiste. P ertraktacje m iędzy tym i trzem a grupam i
trw ały przez cały listopad. Prezesem klubu sejmowego został Edw ard Dubanowicz
(NChSL), a senackiego Leon Janta-Połczyński (ChNSR). Na zew
nątrz większą aktyw ność przejaw iali posłowie z NChSL, jednak o polityce
klubu decydowała postaw a posłów wielkopolskich. K lub nie był jednolity.
Znajdowało to swój w yraz zarówno w w ystąpieniach prasowych,
jak i w zmianach, które w nim zachodziły 2. Na wiosnę 1923 r. opuściło go
5 posłów Stronnictw a Katolicko-Ludowego, tworząc odrębny klub.
Po w yborach Stroński z trium fem pisał: „Jednym z najważniejszych,
wręcz przełomowym, zjaw iskiem obecnych w yborów w Polsce jest
zm artw ychw stanie i zwycięski pochód nazw y i hasła: Praw ica!” 3 O tyle
m iał rację, że w w yniku wyborów zwiększyło się znaczenie ZLN i grup
z nim związanych, które dysponowały w ram ach ChZJN praw ie 40% m an'
datów.
0 kształcie przyszłego rządu m iało zadecydować stanowisko PSŁ
„P iast” — czy p ójd zie ono na współpracę z lewicą i b lok iem m niejszości
narodowych, czy z ChZJN. Pierw szą kom binację znacznie utrudniło rozbi'
cie lewicy i stosunek PSL „Piast” do mniejszości. Od praw icy dzielił0
„P iasta” stanowisko wobec reform y rolnej.
1 List T. Cieńskiego do żony Marii z 25 XI 1922, zbiory S. Cieńskiego; L. Janta'
-Połczyński proponował, by klub nazywał się „gospodarczym”. Nazwa nie przesztf3
jako zbyt ciasna w stosunku do zamierzeń. L. Janta-Połczyński, Spotkań&
z wybitnym i osobistościami, Bibl. Kórnicka, 11028 masz., s. 43.
2 L. Dunin, relacja ustna; „Czułem się w nim fatalnie” — pisał Janta-Połczyński’
Złożył też prezesurę klubu senackiego. L. Janta-Połczyński, Pamiętnik, Bib ■
Kórnicka, 11027 masz., s. 55.
J S. Stroński, Prawica, „Rzeczpospolita”, 15 IX 1922.