Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

208
W św ietle powyższych założeń pism a stają się zrozum iałe różnice m iędzy
„Słowem ” a „Dzwonnikiem ” w spraw ach ustaw językowych, o których
była wyżej mowa. Po ukazaniu się dziewięciu num erów przerw ano dalsze
w ydaw anie pisma. Przyczyn tego szukać należy praw dopodobnie nie
w problem ach finansowych, lecz w zm ianie ogólnego nastaw ienia wobec
ChNSR. Świadczyć by o tym mogło przerw anie akcji propagow ania ChNSR
na W ileńszczyźnie. Co w płynęło na tę zm ianę lub kto zaham ował rozpoczętą
akcję, przy obecnym stanie badań nie wiadomo. Trudno w tym okresie
mówić o propiłsudczykow skim stanow isku „Słowa”.
Sojusznicy ChNSR w klubie ChN, tzn. NChSL, które wówczas zaczęło
używać nazw y: Stronnictw o Chrzęścijańsko-Narodowe, zarówno odnosili
sukcesy, jak i ponosili porażki. Do sukcesów zaliczyć należy w yniki zebrania
politycznego ziem ian Galicji W schodniej w dniu 9 m arca 1924 r. z udziałem
przeszło 300 osób. Przedm iotem obrad był udział ziem ian w życiu politycznym
. Na zjeździe reprezentow ani byli przedstaw iciele w szystkich
odłamów politycznych ziemian. Obecni byli m. in .: Leon Piniński i Stanisław
Starzyński, reprezentujący kierunek autonom iczny w SPN, oraz
S. Badeni, nadal działający w SPN. Stronnictw o Zachowawcze reprezentow
ali A. Dworski i S. Skrzyński, ZLN — Ja n Rozwadowski i M ichał Paw likowski,
najliczniejsi jednak byli przedstaw iciele SChN, które reprezentowali
E. Dubanowicz, S. Stroński, W. Czartoryski, T. Cieński. Oni też dom
inowali na zjeździe. Na wniosek Kazim ierza Czartoryskiego większość
zebranych przyjęła uchw ałę w zyw ającą ziemian, „aby celem bezpośredniego
i czynnego udziału w życiu politycznym przystąpili do stronnictw działających
na gruncie parlam entarnym , a opartych na zasadach narodowych,
chrześcijańskich i um iarkow anych”. W punkcie drugim , by nie było w ątpliwości,
w yrażano przekonanie, że najowocniejsze jest przystąpienie do
SChN 65. R ezultat ten był w ynikiem zarówno własnej pozycji SChN w Galicji
W schodniej, jak i osłabienia SPN po przegranej w 1922 r. oraz coraz
bardziej krytycznego stosunku do ZLN. Na rzecz SChN działała także ścisła
współpraca w sejm ie z ChNSR.
W zrost poparcia ziem ian znalazł swój wyraz w ukonstytuow aniu się
osobnej sekcji rolnej, której przewodniczącym został K. Czartoryski. Mimo
w ystępujących trudności stronnictw o rozwijało się. Na zjeździe dzielnicowym
we Lwowie, z udziałem kilkudziesięciu delegatów, w ybrano zarząd
stronnictw a. W skład zarządu weszli wszyscy posłowie i senatorowie-
Świadczyłoby to o roli klubu parlam entarnego w życiu stronnictw a. Z przebiegu
zjazdu zw raca uwagę wygłoszenie specjalnego referatu poświęconego
roli ziem iaństw a w stronnictw ie. Nie utworzono bardziej ścisłych więzów
organizacyjnych. Terenow a organizacja nadal w praktyce nie istnia­
65 Polityczny zjazd ziemian we Lwowie, „Rzeczpospolita”, 10 III 1924; Zjazd zie- ■
mian, „Czas”, 13 III 1924.