Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

czasie już organizacje ziem iańskie w e wszystkich regionach kraju. Podjęto
kroki w celu ich zjednoczenia. We w rześniu 1919 r. odbyw ały się w stępne
posiedzenia, a 23 października 1919 r. oficjalnie ukonstytuow ała się Rada
Naczelna Organizacji Ziemiańskich. Przystąpiły do niej Związki Ziemian
w Poznaniu, W arszawie, Lwowie i K rakowie oraz Centralne Towarzystwo
Gospodarcze w Poznaniu i Związek Producentów Rolnych tamże. Prezesem
został Kazim ierz Fudakowski, wiceprezesam i W itold Czartoryski i Tadeusz
Szułdrzyński, sekretarzem Sew eryn Dolański. Członkami: R odryk Dunin,
Ja n Stecki, A ugust Popławski, zastępcam i J a n Hupka, Ja n Lutosławski
i Czesław Wize 125.
W ybór Fudakowskiego na prezesa oceniono w K rakow ie jako przegraną
ze względu na przynależność jego do ZLN 126. Niedługo po w yborze na
prezesa RNOZ Fudakow ski w ystąpił z ZLN, jak pisze, ze względu na jego
brutalną taktykę, pozostając „bezpartyjnym narodow cem ” 127. Co było rzeczywistym
powodem w ystąpienia ze stronnictw a, trudno powiedzieć. Mogła
do tego przyczynić się chęć podkreślenia apolityczności organizacji. Na
terenie RNOZ toczyła się stała w alka o wpływy. Przyw ódcy RNOZ z jednej
strony obawiali się wciągnięcia do akcji politycznej, z drugiej pilnowali,
by żadna akcja polityczna zm ierzająca do wciągnięcia ziem iaństw a
nie odbywała się poza nim i.
Kolejnym krokiem organizow ania się ziem ian było tw orzenie organizacji
gospodarczych. W m aju 1919 r. zorganizowano w W ielkopolsce Zjednoczenie
Producentów Rolnych. W skład ZPR weszli, obok ziem ian, również
bogaci chłopi posiadający 100—200 m orgów gruntu. Na początku 1920 r.
liczyło Zjednoczenie 8400 członków, a już rok później 27 000, łącznie m a­
jących 2,8 m in m orgów gruntu. 15 grudnia 1919 r. utworzono we Lwowie
Bank Związku Ziem ian z kapitałem akcyjnym 4 m in koron. Po pow staniu
RNOZ utworzono w W arszawie B ank Związku Ziem ian w W arszawie z kapitałem
50 m in m arek 128. Obok tego istniały inne banki ziem iańskie oraz
pryw atne z kapitałem ziem iańskim . Ziem ianie m ieli także w ielkie kapitały
w bankach zwązanych z cukrow nictw em i innym i gałęziami przem ysłu rolno-spożywczego.
Umożliwiało im to nacisk n a rząd przez kanały finansowe.
W październiku 1919 r., poza utw orzeniem RNOZ, zaszły jeszcze trzy
Wydarzenia, m ające w pływ na realizację reform y rolnej i postaw ę ziem
iaństwa. Była to próba doprowadzenia do porozum ienia ziem ian z ludowcami,
zjazd ziem ian oraz stra jk robotników rolnych.
Zastanaw iając się -nad drogam i realizacji reform y rolnej, rząd jeszcze
przed jej uchwaleniem przeprow adził 4 czerwca 1919 r. ankietę w spraw ie
^r25-protokół posiedżenia RNOZ, 16 X 1919, ADzT 640; RNOZ, „Czas”, 2 XI 1919;
RNOZ, „Dziennik Powszechny”, 1 XI 1919.
126 Jaworski, D,ariusz, 28 X 1919.
127 Fudakowski, Moje wspomnienia, s. 230—231.
12d Co to jest Zjednoczenie Producentów Rolnych, „Gazeta Powszechna”, 15 XII
1920; efpe, Stosunki na wsi w Poznańskiem, „Czas”, 29 XI 1919; Bank Związku Ziemian,
tamże, 21 XII 1919; Bank Związku Ziemian, „Dziennik Powszechny”., 7 V 1920.
75