Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

82
siedzeniu lwowskiej grupy Ligi Narodowej Edw ard Dubanowicz jedyne
wyjście widział w rozbiciu ZLN na partie reprezentujące poszczególne
klasy społeczne. Również inni działacze dostrzegali w tym posunięciu jedyną
możliwość porozum ienia się z PSL „Piast”. Po dyskusji przyjęto
wniosek B. Longchampsa, który polecał posłom — członkom Ligi działanie
w kierunku przekształcenia ZLN na grupy klasowe z zachowaniem nad
nim i kierow nictw a Ligi Narodowej 10.
Na przełomie lipca i sierpnia odbył się zjazd kom isarzy i Rady Głównej
Ligi Narodowej, na którym m iał być rozpatryw any powyższy wniosek.
Nie wiem y, jaki był przebieg dyskusji. Swoje stanowisko przedstaw ił Dubanowicz
również na zebraniu przywódców Zjednoczenia Narodowego,
szerzej uzasadniając potrzebę w ystąpienia z ZLN. Zwrócił uwagę, że zagrożone
zostały spraw y dwuizbowości .parlamentu i inne konstytucyjne
postulaty prawicy. Po drugie, że ZLN nie m a szans na utw orzenie w iększości.
Po trzecie, że nie m ożna dopuścić do przejścia chłopów do stronnictw
ludowych 11.
10 sierpnia 1919 r. m iał miejsce w W arszawie zjazd Zjednoczenia Narodowego,
który sankcjonował rozłam. Kilka osób ze Staniszkisem n a czele
postanowiło pozostać w ZLN. Zjazd poprzedziło posiedzenie przedstaw i­
cieli partii, które poprzednio wchodziły w skład ZLN — Zjednoczenia Ludowego,
Narodowego Stronnictw a LudoWego i grupy posłów ze Zjednoczenia
Narodowego oraz Polskiego Zjednoczenia Ludowego, w spraw ie
utw orzenia wspólnego klubu. Klub taki ukonstytuow ał się w październiku
1919 r., a jego prezesem został Leopold Skulski, którego zm ienił na tym
stanow isku w grudniu E. Dubanowicz. W październiku utworzono również
partię pod nazw ą Narodowe Zjednoczenie Ludowe. Narodowe Stronnictw o
Ludowe oficjalnie przyłączyło się 7 stycznia 1920 r. K lub NZL w sejm ie
stał się z m iejsca jednym z najw iększych — liczył 68 posłów; w tym tylko
22 z PZL.
W skład NZL weszli wszyscy posłowie Zjednoczenia Narodowego, w y­
wodzący się z Galicji W schodniej, tacy jak T. Cieński, E. Dubanowicz,
S. Stroński itp. Ściśle był związany z tą grupą Teodorowicz 12. Szczególnie
dużą rolę odgryw ał Dubanowicz, jako prezes klubu. W jego też ręce złożono
kierow nictw o walki o konstytucję, która po reform ie rolnej miała
10 Sz. Rudnicki, Lwowska grupa Ligi Narodowej w świetle własnych protokołów
z lat 1918—1919, „Przegląd Historyczny”, 1977, z. 4, s. 730—731.
11 R. Wojdaliński, Sejm Ustawodawczy, BN, akc. 9238 masz., t. II, s. 525—
—528.
12 Teodorowicz formalnie nie wszedł do klubu, ale bez uzgodnienia z nim nie
przeprowadzała grupa Dubanowicza żadnego ważniejszego posunięcia. L. Dunin, relacja
ustna; Teodorowicz był też zwolennikiem rozłamu. Kilka lat później jakby potwierdzając
swoje wcześniejsze opinie pisał: „Teraz Pan chyba sam widzi, jak byście
Panowie byli znieęzuleni i zneutralizowani przez małych ludzi i małe interesy w narodowej
demokracji”. List do S. Dąbrowskiego z 31 X 1925, papiery S. Dąbrowskiego,
zbiory pryw