Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

147
D yskusje na tem at stanow iska Zw iązku Ziem ian wobec wyborów rozpoczęły
się bardzo wcześnie. RNOZ rozpatryw ała tę spraw ę już w m arcu
1921 r. W niosek Zdanowskiego o poparcie posłów „narodow ych” przepadł
1 głosem. W ynik głosowania był odbiciem faktu, że w związku byli zwolennicy
różnych organizacji i działacze obawiali się, że finansow anie jednego
stronnictw a może doprowadzić do rozbicia 30. Dla ziem iaństw a przestraszonego
widm em reform y rolnej nie ulegało jednak wątpliwości, że należy
wziąć czynny udział w wyborach. Związki Ziem ian opodatkow ały swych
członków przym usowo na rzecz wyborów. Wysokość składki zależała od
ilości posiadanej ziemi. Funduszam i m iały dysponować kom isje polityczne
poszczególnych związków. W większości związków przew agę zdobyli narodowi
demokraci. W K rólestw ie np. na 36 członków w kom isji politycznej
Związku Ziem ian było 31 członków ZLN lub sym patyków, a 5 zwolenników
realistó w 31. W Związku Ziem ian Małopolski Zachodniej w kom isji
politycznej przew agę m ieli członkowie SPN. M ałopolskie Związki Ziem ian
przyjęły uchw ałę o opodatkow aniu się po 400 mkp z m o rg i32. Uchwała
Związku Ziemian pow iatu przem yskiego przew idyw ała wpłacenie składki
po 500 m kp od m orgi posiadanej, a 250 m kp od dzierżawionej dla Banku
Ziemian na rachunek Jedności Narodowej, z tym zastrzeżeniem , że wolno
każdem u będzie w razie staw iania w przem yskim okręgu listy KPK lub
praw icy narodow ej żądać przelania złożonych przezeń pieniędzy na cele
danego stronnictw a. Zebrano w ten sposób niem ałe sumy. Tylko w Małopolsce
W schodniej od 10 w rześnia 1922 r. ziem ianie wpłacili na fundusz
Wyborczy ChJN 45 m in m kp 33.
Również organizacje przem ysłow e i bankow e finansow ały akcję w y­
borczą praw icy. Jeszcze w 1921 r. H upka inform ow ał Bobrzyńskiego, że
spółki akcyjne i udziałowe deklarują znaczne sum y na fundusz w yborczy
34. Chrześcijański Związek Jedności Narodowej w Galicji W schodniej
zaproponował bankom, by wpłaciły na jego fundusz wyborczy 2% od
kapitału zakładowego. Nie wiemy, czy propozycja została przyjęta, ale
Bank Rolny przyznał ChZJN 2 m in mkp, a Bank Przem ysłow o-Rolny
1 m in m arek 3S. Nie było to dużo w porów naniu z sumami, które otrzym ał
on od Związku Rafinerów. Gdy przedstaw iciele ChZJN zwrócili się do
przem ysłu o pomoc finansową, ten zażądał um ieszczenia na liście w yborczej
trzech jego przedstaw icieli i po uzyskaniu zgody przesłał czeki po
30 J. Zdanowski, Dziennik, 14 III 1921, PAN Kr, 7862 masz.; W. W y d ż g a,
Ziemiańsfwo a wybory, „Przegląd Ziemiański”, 7 X 1922.
31 Zdanowski, Dziennik, 11 X 1922.
32 J. M y c i e 1 s k i, Dzienniki, 17 IX 1922, zbiory pryw., rkp.
33 Uchwała z 18 VIII 1922, Arch. Pawlikowskich, III D/5, rkp; wyciąg z pamiętnika
M. Pawlikowskiego, sekretarza Komitetu Dzielnicowego ChZJN na Mało-
Polskę Wschodnią, tamże.
34 U st z 18 VIII 1922, BJ, 8100 III, k. 87.
35 Protokoły posiedzenia Komitetu Dzielnicowego ChJN 19 IX 1922, Arch. Pawlikowskich,
III D/5.