Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

200
produkcję i osłabi odporność gospodarczą i siłę obronną państw a i że jej
zastosowanie w województwach wschodnich zniszczy istniejący tam jeszcze
polski stan posiadania, nie tworząc innych wartości, na których m ogłaby
się oprzeć państwowość polska” 4S. Przypom inano rolę ziem iaństw a w życiu
kulturalnym i politycznym państw a, jego zasługi w walce o utrzym a­
nie polskości i niepodległości. O zwolennikach reform y w rozdrażnieniu
pisano, że są to „karierow icze łapczywi na grosz, różnorodne m ęty społeczne,
ludzie bez patriotyzm u i poczucia odpowiedzialności za swe czyny, popierają
w ew nątrz kraju akcję pseudoludową, ubraną w płaszczyk demokracji,
pod pozorem nadania włościanom ziemi, pragną za wszelką cenę
wprowadzić w Polsce bolszewizm i w pływ y obce”, ludzie, którzy dążą do
zniszczenia ziem ian jako „zbyt silnej zapory dla anarchii” 48.
Odnosiły się te słowa także do ZLN, który głosował za reform ą. Stanowisko
klubu ZLN spotkało się z ostrą krytyką prasy konserw atyw nej, łącznie
z „W arszaw ianką” Strońskiego. Zarzucano ZLN zdradę, że w ciągu
kilku tygodni zm ienił stanowisko wobec ustaw y. Znów w ypom inano jego
posłom, że dostali się do sejm u za pieniądze ziemian. „Dzień Polski” nawoływał
do określenia stanow iska ziem iaństw a „zarówno do tych ziemian,
którzy za ustaw ą o parcelacji i osadnictwie głosowali, jak i tych, którzy
nie głosując, pozostają nadal w stronnictw ie ich wydziedziczającym ”, i dom
agał się, „by zdobyć się na wypowiedzenie w alki tym, co nas na śmierć
skazali lub z nimi przy jednym siedzą stole”. Podobne stanowisko zajął
Mackiewicz 47.
Związek Ludowo-Narodowy próbował bronić się przed tym i zarzutami-
„Gazeta W arszawska” starała się wykazać, że dzięki staraniom ZLN reform
a jest lepsza niż poprzednia. Podnosiła, że ZLN czuje się odpowiedzialny
za losy całego narodu, a nie jak ChNSR jednej w arstw y. Reform a rolna potrzebna
jest, aby chłopi poczuli się odpowiedzialni za Polskę i dlatego ziem
ianie m uszą utracić pew ne dotychczasowe pozycje. W reszcie, że gdyby
nie przeszła ta ustaw a, przyjść m usiałaby bardziej radykalna. Ziemianie
m uszą liczyć się z faktem , że nie stanow ią wielkiej siły politycznej, będącej
w stanie działać bez oparcia się na innych w arstw ach. Nie bez racji replikow
ał „Dziennik Poznański”, że troska ZLN o włościaństwo zamaskować
m a jego dążenie do ponownego ukonstytuow ania „rządu narodowego
z 1923 r . 48. W zajemne stosunki między ChNSR a ZLN uległy w 1925 r-
45 Po uchwaleniu reformy rolnej, „Dzień Polski”, 21 VII 1925.
46 J. Chrzanowski, W otwarte karty, tamże, 17 VII 1925.
47 J. Ciechomski, Wywłaszczeni i wywlaszczyciele, tamże, 1 VIII 1925. „Sta0
ziemiański delegował do tego związku swoich przedstawicieli. Co ci ludzie dziś tar11
robią w tym kluhie, który zrezygnował nie tylko z ponadklasowego, ale po prostu
z państwowego stanowiska”, C a t, Prosimy o argumenty, „Słowo”, 5 VIII 1925.
48 Interes narodowy a interes stanowy, „Gazeta Warszawska”, 16 VII 1925: P°
uchwaleniu reformy rolnej, tamże, 21 VII 1925; Jeszcze o reformie rolnej, tamże, 2
VII 1925; X., Wzniosłe hasła i ich niskie kulisy, „Dziennik Poznański”, 31 VII 1925-