Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

240
się w Polsce całej naw et jednostka, która by otwarcie w tej czy innej form
ie w ystąpiła jako szerm ierz idei m onarchistycznej”, ponieważ, przez cały
czas istniały takie osoby 62. Wówczas też zaczęło się ukazywać „Słowo”,
w którym Mackiewicz od pierwszych num erów zadeklarow ał się jako zwolennik
m onarchii.
Ideą m onarchistyczną można by się w tej sytuacji nie zajmować, gdyby
nie kryły się za nią określone treści społeczne i polityczne. „Polska potrzebuje
m onarchii — pisał Mackiewicz — w celach swej ekspansji na zewnątrz,
dla celów m ocarstwowych, dla organicznego związania z W arszawą
szeregu państewek, które antybolszew icka reakcja lub antyrosyjski
separatyzm powołały do życia. Polska potrzebuje m onarchii dla sprężystości
na wew nątrz, dla sprawności państw a w walce z wrogiem przemożnym
, wrogiem nie narodu polskiego, lecz całej cywilizacji europejskiej —
z Bolszewią” 63. System władzy królewskiej przedstaw ił przywódca Obozu
M onarchistów Polskich, Szymon Dzierzgowski. Odrzucał on całkowicie
władze w ybieralne w oparciu o 5-przym iotnikow e praw o wyborcze, w prow
adzając na ich m iejsce przedstaw icieli stow arzyszeń „fachowych” lub
m ianowanych. Powołana w ten sposób Rada Stanu m iałaby praktycznie
głos doradczy wobec króla, przed którym byłby odpowiedzialny również
rząd 64. W ten sposób starano się, propagując nie hasło obrony przed ordynacją
w yborczą lub reform ą rolną, lecz ideę .m onarchii, doprowadzić do
tych sam ych rezultatów.
Zainteresow anie ideą m onarchistyczną rosło wraz ze wzrostem rozczarow
ania do system u parlam entarnego. Ożywienie ruchu m onarchistycznego
datuje się od 1924, a pewne sukcesy zaczął on odnosić od r. 1925. Propagowanie
idei m onarchistycznej poszło dwoma toram i: jeden poprzez partie
i prasę konserw atyw ną, drugi przez organizacje, które w prowadzenie monarchii
w Polsce uznały za podstaw owy cel swojej działalności.
W czerwcu 1925 r. ujrzało światło dzienne pierwsze pismo poświęcone
propagow aniu idei m onarchistycznej „Pro P atria”. Pismo reklam ow ało się
jako „organ niezależnych, jedyny w Polsce tygodnik o zasadach m onarchistycznych
i faszystow skich”. Podawało, że w ydaje je „grono inteligencji
ciężko pracującej*’ i że jest przeznaczone dla inteligencji65. Nacjonalizm
zamierzało oprzeć na religii, jak i cały ład społeczny. Od początku przystąpiło
też do propagandy faszyzm u jako ustroju m ającego ratow ać Polskę od
bolszewizmu. Podobnie jak faszyzm wysuwało hasła anty kapitalistyczne,
w cyklu 14 artykułów pod znam iennym tytułem : Nadkapital wróg narodów.
Społeczne uzasadnienie faszyzm u. W ram ach w alki z partyjnictw em
62 L. Radziejowski. Bluszcz, „Rzeczpospolita”, 3 VIII 1922.
63 C a t, Ruch monarchiczny w Polsce, „Słowo”, 9 IV 1925. Groźbą bolszewizmu
straszyła też odezwa OM. AGAD, druki A. Branickiej, t. 277.
64 Sz. Dzierzgowski, Demokracja a monarchia, Warszawa 1925, ss. 32.
65 Redakcja, Dlaczego powstaje „Pro Patria”, „Pro Patria”, VI 1925.