Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

20 i
czyn. Z jednej strony przekonanie, że pow stania prowadzą do zniszczenia
większej własności 6. Żywe było poza tym w Galicji wspom nienie 1846 r.
i obawa przed aktyw izacją mas chłopskich. Z drugiej strony panowało
przekonanie o nierealności ^zyskania niepodległości w drodze powstań,
0 ich zgubnym w pływ ie na naród i w ynikający z tego wniosek o konieczności
znalezienia m odus vivendi z zaborcą, który doceni w yrzeczenie się
spisków 7.
Twierdząc, że „praw mojego kraju do bytu niezawisłego nigdy się nie
zrzeknę”, Popiel odkładał w alkę o Polskę do m om entu bardziej sprzyjającego
8. W yrzekłszy się pow stań m usieli konserw atyści galicyjscy odpowiedzieć
sobie na pytanie, jaką politykę dalej prowadzić. Doszli oni do zgodnego
wniosku, że nadzieje można wiązać jedynie z A ustrią. Skłaniały ku tem u
wnioskowi zarówno względnie korzystne w stosunku do innych zaborów
w arunki, w jakich znaleźli się Polacy pod panow aniem austriackim , jak
1 przekonanie, że z państw zaborczych jedynie A ustria może obejść się bez
swego zaboru, nie ponosząc przy tym uszczerbku jako m ocarstw o europejskie
9. Dalszym wnioskiem było, że należy dążyć do przyłączenia zaboru
rosyjskiego do Austrii. Dążeniu tem u pozostaną konserw atyści krakow scy
w ierni do końca I w ojny światow ej. Zadania, jakie stoją przed nim i w polityce
w ew nętrznej, Szujski sform ułow ał następująco: „Ojczyzną naszą
jest cała Cislitavia, ^ niej pow inniśm y rozw inąć banki, koleje i na powrót
jako szlachta dobrze urodzona przyjść do m ajątku i znaczenia” 10.
Nie zorganizowany jeszcze w sposób form alny ruch konserw atyw ny
obejm ował różne odcienie konserw atyzm u. Znaczne różnice istniały m iędzy
konserw atystam i zachodniej i wschodniej Galicji. Różnice te wywodziły
się z odmiennego poziomu kulturalnego obu części Galicji oraz b ardziej
skom plikowanych stosunków narodowościowych w Galicji Wschodniej.
Konserw atyści wschodniogalicyjscy — podolacy — reprezentow ali
w ielką własność polską, otoczoną m orzem burzącego się włościaństw
a ukraińskiego. Antagonizm społeczny potęgow any był na tym terenie
przez antagonizm narodowy. Stąd znacznie większa niż u stańczyków obaw
a zmian. Mówiono o nich złośliwie, że ,,są to tacy sami stańczycy, jak
krakowscy, tylko m niej m ądrzy”. Dążność do utrzym ania status quo przem
ieniła ich poglądy, jak pisał Feldm an, w konserw atyzm nam iętny, dos.
282, Wielokrotnie z żądaniem takim występował Popiel. Już w 1864 r. pisał: „Formuła
obowiązku zatem, której dziś każdy Polak trzymać się powinien, jest następująca:
żadnej konspiracji, żadnej organizacji tajemnej, żadnej pomocy pod jakąkolw
ies Dąaz rormą i nazwą danej na niewiadome cele”. Pisma, t. I, s .'21.
° Popiel, Kilka stów..., „Pisma”, t. I, s. 62.
7 Tamże; S. Tarnowski, Z doświadczeń i rozmyślań, Kraków 1891, s. 306.
• Popiel, Kilka słów..., „Pisma”, t. I, s. 58.
v
9 Tamże, s. 39.
10 Szujski, Dzieła, ser. I, t. I, s. 30.
* '