Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

223
Nowy impuls do dyskusji dał artykuł Tadeusza Łubieńskiego, w którym
zarzucił on ziem ianom brak poczucia własnej wartości i siły, ale jednocześnie
i obowiązku. Nie um ieją oni bronić interesów państw a ani swoich. Przyczynę
tego widział w indyw idualizm ie i w ypływ ającej stąd obawie przed
zobowiązaniami i dyscypliną, pysze i miłości własnej ziemian. W yjściem,
jego zdaniem, było utw orzenie jednolitego frontu własnego i wspólnego
frontu z chłopami, ponieważ wiele interesów jest zbieżnych 17.
Kilka osób zabrało głos, podtrzym ując krytykę ziem iaństwa. Poza jednym
były one anonim owe i pesym istyczne. Autor, którego „Czas” reklamował
jako jednego z najw ybitniejszych w Polsce ziemian, pisał, że ziem
iaństw u odbiera się nie tylko w alory ekonomiczne, ale i psychiczne, m o­
ralne i państwotwórcze. M iażdżone jest przez trzy demagogie: polityczną,
socjalną i ekonomiczno-podatkową. Nie posiada sojuszników. Częściowo
z własnej w iny straciło ono w pływ y na inteligencję 18.
Autorzy nawoływali do otrząśnięcia się z m arazm u. Drogi prowadzące
ku tem u dyskutanci widzieli różne. Jeden z nich, określony jako w ybitny
ziem ianin M ałopolski Zachodniej, po stw ierdzeniu, że ziem iaństw o m usi
dążyć do zdobycia politycznego wpływu, „po prostu by móc dalej istnieć”,
zalecał porzucenie m rzonek o utw orzeniu „ziemiańskiego stronnictw a”,
a pójście drogą tw orzenia organizacji gospodarczej na podobieństwo „Lew
iatana”. „Bez wielkiej potężnej organizacji ziem iańskiej — zawodowej —
każde »stronnictwo ziemiańskie-« skończy fiaskiem. Gdy taka organizacja
zaistnieje, stronnictw o samo się stw orzy” 19.
Nie zabrakło w „Czasie” głosów, które jako drogę w yjścia podawały
drogę obraną przez ChNSR. Andrzej Łada, który kilkakrotnie już zabierał
głos na tem at przyszłości konserw atyzm u, poparł ChNSR. W ynikało to
z przekonania o konieczności oparcia stronnictw a konserw atyw nego na m a­
sach oraz z uznania chłopów za żywioł konserw atyw ny. A rtykuł stanowił
pochwałę dotychczasowej polityki ChNSR w stosunku do chłopów 20. Głosy
w dyskusji, w skazujące na ChNSR jako rozwiązanie, pochodziły w y­
łącznie z terenu Kongresówki.
Głos, który reprezentow ał dotychczasową linię „Czasu”, należał do Jana
Hupki, ziem ianina, w ybitnego działacza SPN, zbliżonego w poglądach do
S. Estreichera i W. Jaworskiego. Uznał on, że ziem ianie popełnili ciężkie
błędy, odtrącając od siebie nieziem ian, zam ykając się w swoim kręgu, tw o­
rząc ekskluzyw ny Związek Ziemian. Jedyną rozsądną próbą zyskania przyjaciół
była dobrowolna oferta części ziemi na parcelacje. Potem nic w tym
skd, Nasze stanowisko, „Przegląd Ziemiański”, 15 XII 1923; W. Wydżga, Ziemiaństwo
a polityka, tamże.
17 T. Łubieński, Ziemiańskie walory, „Czas”, 6, 7 III 1924.
18 Kwestia ziemiańska, „Czas”, 12 III 1924.
19 Z zagadnień ziemiańskich, „Czas”, 12 V 1924.
Kwestia ziemiańska, „Czas”, 14 IV 1924; A. Lada, Kwestia ziemiańska, tamże,
18 IV 1924.