Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

119
-ry w ybrany na podstaw ie nieodpowiedniej ordynacji wyborczej de facto
rządzi, i to źle rządzi, na czas przesilenia złagodziła swą krytykę se jm u 18.
Natom iast przez całe przesilenie ostro krytykow ała postępowanie narodowej
demokracji.
Ostatecznie kiedy powołano pierw szy w dziejach sejm u gabinet pozaparlam
entarny Adama Ponikowskiego, K PK poparł go i udzielał swego poparcia
do końca. Również „Dziennik Poznański”, nie mówiąc o „Czasie”,
pisał o nim pozytywnie, broniąc przed atakam i prasy endeckiej.
Natom iast prasa narodow odem okratyczna od początku krytykow ała
rząd. a klub w sejm ie starał się doprowadzić do jego upadku. Endecja nie
zaprzestała ataków na gabinet i później. Wówczas próby te nie powtiodły
się, ponieważ „panowało przekonanie, że zm iana na lepsze niem ożliwa” 19.
Popierały rząd wówczas KPK i NZL; również życzliwą neutralność zachow
ała PPS.
ZLN nie ustaw ał w wysiłkach, by obalić rząd. Na konwencie seniorów
na początku m arca 1922 r. ZLN, NChSL i NChSRob w ysunęły żądania
utw orzenia rządu parlam entarnego, opartego na większości. Języczkiem
u wagi stał się KPK, który nie chciał wejść w porozum ienie z narodow ą
dem okracją. W tej ostatnio rozważano podobno, czy nie pójść wobec KPK
na daleko idące ustępstw a, lecz większość klubu m iała być przeciwna,
uważając, że ta kom binacja za bardzo oddaje ją na łaskę KPK 20.
Opinię publiczną bulwersow ała wówczas tzw. spraw a wileńska. Stała
się ona również bezpośrednią przyczyną niedoszłej dym isji Ponikowskiego.
Na tle tej spraw y zaw ahał się również w popieraniu rządu Skulski, choć
w jego w ypadku wchodziły w grę i inne m otyw y, a mianowicie obawa po
pow staniu Unii N arodowo-Państw owej pozostania sam otnie w obliczu w y­
borów. Ponikowski podał się do dym isji, która została przyjęta przez Naczelnika
Państw a. Jednak sejm, nie będąc w stanie utworzyć nowego
gabinetu, powołał 10 m arca 1922 r. ponownie rząd Ponikowskiego w prawie
nie zm ienionym składzie 21.
Nadal broniła rządu prasa konserw atyw na. „Czas” pisał o nim jako
o gabinecie, „który m iał za sobą niejeden sukces, bo rządził przez pół roku
ostrożnie, rozsądnie i na ogół szczęśliwie” : „D ziennik Poznański”, że „zdobył
on miejsce przed poprzednim i gabinetam i”, chwalił planowość, energię,
18 Rząd jak najszybciej, „Dziennik Poznański”, 14 IX 1921; S. Mackiewicz,
Votum separatum, „Polska”, 21 IX 1921.
19 Cisza przed burzą, „Gazeta Powszechna”, 18 II 1922.
20 Sprawa rządu, „Rzeczpospolita”, 8 III 1922; MSZ, D VIII, Raporty polityczne
2 6 i 13 III 1922, AAN, MSZ, 9342, k. 75, 103—104.
21 Wówczas doszło prawdopodobnie do pierwszego starcia Piłsudskiego z Ponikowskim.
Piłsudski życzył sobie, by na miejsce Skirmunta MSZ objął Zaleski. Ponikowski
nie zgodził się na to. Relacja ustna A. Ponikowskiego na podstawie nie zachowanych
notatek ojca; Ponikowski proponował to stanowisko S. Estreicherowi,
który odmówił. S. Kot, Stanisław Estreicher na tle życia kulturalnego Krakowa,
Glasgow 1945, s. 28.