Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

170
losy rządu, rozwój sytuacji w ew nętrznej i położenie m iędzynarodowe Polski.
Ciężar inflacji spadł przede wszystkim na barki klas pracujących. Coraz
bardziej odczuwała go z powodu rosnących nożyc cen wieś. Inflacja
zaczęła się również coraz bardziej dawać we znaki klasom posiadającym.
Znikła prem iera inflacyjna za wywóz z Polski, ulegał ograniczeniom rynek
w ew nętrzny. Zanikł zupełnie kredyt. Przedsiębiorstw a przechodziły na
rozliczenie w obcych w alutach. Dalsze trw anie inflacji staw ało się groźne
dla całej gospodarki. Obok tego m iała ona rów nież groźne skutki polityczne
w postaci narastającego w rzenia rew olucyjnego 33.
Na sesji październikowej sejm u opozycja podjęła atak na rząd. „Czas”
pisał o atm osferze przesilenia. W artykule Dlaczego jesteśm y w opozycji,
podsum ow ującym stanowisko wobec rządu, stw ierdzał: „Przechodzą
w szystkie żywioły zachowawcze i um iarkow ane coraz w yraźniej do opozycji,-w
m iarę jak przychodzą do przekonania, że jego tendencje są
w sprzeczności z zasadam i zachowawczymi i katolickiego poglądu na ideały
polityczne”. „Czas” zarzucał PSL „P iast” i narodow ej dem okracji „św iatopogląd
radykalny i areligijny”. Jako jedyne wyjście z sytuacji widział
utw orzenie rządu pozaparlam entarnego, którego podstaw owym zadaniem
byłoby rozw iązanie problem ów finansow ych 34.
Po atakach opozycji w sejm ie w alka przeniosła się na teren pozasejmowy.
W październiku w ybuchł strajk górników i hutników na Górnym
Śląsku.' Doszło do strajku kolejarzy i pocztowców. Rząd odpowiedział m i­
litaryzacją kolei i w prow adzeniem sądów doraźnych. P P S ogłosiła strajk
powszechny w całym k raju od 5 listopada. Doszło do krw aw ych w alk robotników
z w ojskiem w K rakow ie i Borysławiu.
Cała prasa praw icow a w ystąpiła gw ałtow nie przeciwko strajkom . Zdecydow
anych kroków przeciwko strajkującym dom agała się prasa ChNSR,
którego kom itet w ydał specjalną odezwę. „Gazeta Pow szechna” wręcz pisała,
że jeżeli rząd nie da rady, trzeba będzie sięgnąć do wzorów europejskich,
tzn. faszyzmu. Tym razem znacznie ostrzej w ystąpiło „Słowo” . Na
jego łam ach W ładysław Studnicki dom agał się zawieszenia praw a do strajków
na 5 lat, a za strajk i kar, do kary śm ierci włącznie. Jedynie „Czas”
zareagował spokojnie n a wypadki, starając się dojść ich rzeczywistych
korzeni 3S.
Chcąc ratow ać się, rząd zam ierzał przeprowadzić w sejm ie kilka ustaw
ograniczających swobody dem okratyczne. Poza tym zam ierzał znów postawić
na porządku dziennym spraw ę reform y rolnej. Ostatecznie mimo
33 Z. Landa u, J. Tomaszewski, Zarys historii gospodarczej Polski. 1918—
—1939, Warszawa 1960, s. 70—71; Ciż, Gospodarka-Polski międzywojennej, t. II,
s. 292.
34 „Czas”, 22 X 1923; 17 głosów większości, tamże, 19 X 1923.
35 Odezwa Komitetu ChNSR z dn. 11 XI 1923, „Dziennik Poznański”, 13 XI 1923;
B. K., Albo — albo, „Gazeta Powszechna”, 10 XI 1923; W. Studnicki, Z powodu
strajków, „Słowo”, 10 XI 1923; Stanowisko „Czasu” w:J. Poradzisz, K ra k o w sk i
obóz prawicy wobec wydarzeń 1923 r., „Zeszyty Naukowe UJ”, 1973, z. 49.