Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

180
ski, A leksander Rosset, Leopold Skulski i inni. W idać, że organizatorzy
próbow ali w yjść poza tradycyjne grupy konserw atyw ne, sięgając do działaczy
centrum . Ale spotkali się z zarzutem kierow ania się podziałam i z czasów
wojennych. 25 stycznia 1923 r. wycofało się SRPN, z którego szeregów
rekrutow ał się jeden z inicjatorów konferencji, Erazm Piltz. Pod koniec
stycznia „Biuletyn” SZ stwierdził, że można uznać za zlikwidowane „poczynania
pew nych kół i osób, które przeszło m iesiąc intensyw nie pracow ały
nad «reorganizacją»- polskiego konserw atyzm u” ®4. K olejna próba konsolidacji
zakończyła się fiaskiem.
Kosztem SPN rozw ijało się Stronnictw o Zachowawcze. Do w zrostu jego
znaczenia przyczyniło się przejście w jego szeregi praw ie całego Związku
Ziemian M ałopolski Zachodniej. Wzmocniło to także organizację finansowo.
Ze względu na swoją pozycję zajęli działacze Związku Ziemian
w stronnictw ie wiele czołowych m iejsc we władzach. W listopadzie 1923 r.
prezesem stronnictw a został A leksander Dworski — prezes Krakowskiego
Związku Ziemian. W zrost w pływ u ziem ian nosił w zarodku przyszłe nieporozum
ienia w łonie organizacji. Przeszli oni do nowego stronnictw a
widząc tam lepszą możliwość obrony swoich interesów, a nie zm ieniając
przy tym swoich poglądów. Zachowali też więzy tow arzyskie z członkami
SPN.
W ręku m łodych działaczy, właściwych założycieli stronnictw a, pozostała
działalność organizacyjna i biuletyn, jedyny środek wypow iadania
poglądów. Redakcja m iała am bicje: „reprezentow ać konserw atyzm czysty,
bezkompromisowy, integralny” 63. Pierw sze cztery num ery „B iuletynu”
zostały powielone w 100 egzemplarzach. N astępne były już drukow ane
i dostępne nie tylko dla członków organizacji, lecz funkcjonow ały na zasadzie
zwykłego czasopisma. W iadomości bardziej poufne sekretarz generalny
stronnictw a podawał w form ie „Inform acji dla kół, delegatów
i członków Zarządu”. - .
Na pytanie, na które m usiała odpowiedzieć każda partia konserw atyw ­
na: z endeckim nacjonalizm em czy przeciw niem u m a iść ru ch zachowawczy,
„B iuletyn” odpowiadał jednoznacznie. Uznawał, że nie można
dążyć do osłabienia narodow ej dem okracji w jakikolw iek sposób, ponieważ
„jest tylko jedna organizacja, z którą obozowi zachowawczem u współpracow
ać wolno” tzn. narodow a dem o k racja66.
Nic dziwnego, że koła narodow odem okratyczne z zadowoleniem przyjęły
utw orzenie SZ. Odpowiadało im pow stanie na terenie K rakow a, gdzie
m iały stosunkowo niew ielkie w pływ y, grupy nacjonalistycznej, dążącej do
likw idacji SPN. „G azeta W arszawska”, jako jedyne pismo regularnie
inform ow ała czytelników o zawartości „B iuletynów ”. Prasa konserw atyw ­
na przyjęła pow stanie nowego stronnictw a powściągliwie. „Czas” w ogóle
64 Położenie w obozie zachowawczym, tamże, 15—26 I 1923.
65 K. M. Morawski, Pamiętnik, t. II, s. 234.
6* Położenie w obozie zachowawczym, „Biuletyn” SZ, IV 1923.