Szymon Rudnicki DziaÅalnoÅÄ polityczna polskich konserwatystÃ³w ...

More documents

Recommendations

Info

38 i aktyw istycznych z K rólestw a i ikresów. Największy taki zjazd odbył się 13 i 14 września. Poza realistam i przybyli przedstaw iciele wszystkich grup konserw atyw nych Galicji i Królestwa. Galicję reprezentow ał pierwszy garnitur działaczy, natom iast z K rólestw a nie przyjechało kilka czołowych osobistości. Nie doszło jednak podobnie jak podczas poprzednich tego ty p u spotkań do żadnych konkretnych ustaleń. Stwierdzono jedynie bliskość 'poglądów i konieczność dalszych kontaktów celem utrw alenia jednom yślności87. N astępny w ielki zjazd m iał odbyć się 8 i 9 listopada 1918 r., ale już nie doszedł do skutku. W ypadki w yprzedzały przew idyw ania konserw atystów, podobnie zresztą jak i innych partii politycznych. „Krzywdząca polityka okupantów , napływ w ynędzniałych mas ze w schodu, hasła wywłaszczenia agrarnego, przykłady zamachów rew olucyjnych w Rosji, głód i nędza w arstw y urzędniczej i robotniczej po m iastach — oto są elem enty, z jakich składa się obraz naszego stanu społecznego w tej chwili” — pisał o K rólestw ie „Czas” . W ystarczy iskra, aby doprowadzić do w ybuchu podobnego jak w Rosji. Oddanie w takiej chwili władzy na rzecz ludowców czy socjalistów byłoby — zdaniem „Czasu” — tylko pierw szym krokiem na rzecz dalszego p rzew ro tu 88. Dlatego stańczycy stali na stanow isku konieczności popierania R ady Regencyjnej. Do podobnego w niosku doszła część konserw atystów rów nież w Królestw ie. 4 lipca 1918 r. ukonstytuow ał się w Radzie Stanu K lub M onarchiczno-K onstytucyjny, liczący 15 członków. Prezesem został W ojciech Rostworowski, który ponow nie zm ienił przynależność organizacyjną. Członkami zostali m. in. Józef Targowski i rektor UW Zygm unt Brudziński. Doraźnie klub głosił potrzebę silnego rządu i arm ii. Politykiem , który zdobył specjalne uznanie klubu, był odgryw ający coraz większą rolę Janusz R adziw iłł89. Podobno regenci zaczęli w tym czasie zastanaw iać się nad ustąpieniem . W celu pow strzym ania ich i podjęcia próby porozum ienia się z narodową dem okracją delegowano na początku października do W arszawy Michała B obrzyńskiego90. Z endecją zam ierzano dogadać się, ponieważ działacze krakow scy doszli do wniosku, że i tak obejm ie ona przewodnictwo polityczne. W zrost w pływ ów endeckich notow ała w sw ym pam iętniku Janina Żółtowska. Podobnie jak inni liczyła ona na te cechy, które przedtem w narodowej dem okracji krytykow ała — karność i bezwzględne m etody, dzięki nim bowiem uchroni ona kraj od bolszew izm u91. Rada Regencyjna, zdając sobie spraw ę z załam ania się Niemiec, 7 października 1918 r. w ystąpiła z orędziem do narodu, deklarując utworzenie 87 Zjazd polityczny w Krakowie, „Czas”, 14, 15 IX 1918; Jaworski, Diariusz, 16 IX 1918. 88 Prorok fałszywy czy prawdziwy, „Czas”, 11 X 1918; kilka dni wcześniej zamieszczono artykuł: „Nadciągający bolszewizm, 7 X 1918. 83 Program w: MSW, Raport sytuacyjny, 5 VII 1918, CAW 160. 1. 88. Uchwały zebrania w: Zycie polityczne, „Przegląd Poranny”, 6 IX 1918, AAN, 38/1/99. 90 H u p k a, Z czasów wielkiej wojny, 6 X 1918, s. 371. 31 Żółtowska, Dziennik, 24 X 1918.
niepodległego państw a polskiego, oraz rozw iązała Radę Stanu. Krokiem ku przekazyw aniu władzy stopniowo w ręce narodowej dem okracji było powołanie przez Radę R egencyjną rządu, na którego czele stanął jeden z jej przywódców, Józef Swieżyński. Ale dla narodowej dem okracji współpraca z Radą R egencyjną nie rokow ała sukcesów. Podjęto próbę odcięcia się od Rady Regencyjnej w postaci odezwy rządu Swieżyńskiego z 3 listopada 1918 r. W odezwie tej ogłosił przejęcie władzy. Przeciw staw iła się tem u Rada Regencyjna, wiedząc już praw dopodobnie o m ającym nastąpić powrocie Piłsudskiego i jem u zam ierzając przekazać władzę. W tej sytuacji narodowa dem okracja ustąpiła bez oporu. W ystarczyła wiadomość o dym isji udzielonej Sw ieżyńskiem u przez Radę Regencyjną. W przededniu niepodległości konserw atyści okazali się obozem politycznym najbardziej przegranym . W oczach opinii publicznej pogrążył ich lojalizm wobec zaborców. Szczególnie odnosi się to do stańczyków, którzy pozostali lojalni wobec tronu do końca. U padły system y umożliwiające im odgryw anie znacznej roli politycznej we wszystkich trzech zaborach, większej, niż było to możliwe w system ie dem okracji burżuażyjnej. W zrost radykalnych nastrojów społecznych zepchnął ich na pozycje obronne. Elem entem dodatkowo utrudniającym działalność było rozproszenie i rozbicie istniejących p artii konserw atyw nych. '3 9
Page 1: Działalność polityczna polskich
Page 4 and 5: i Okładkę projektow ał -
Page 6 and 7: 6 cyjnej 2. Problem ten według aut
Page 8 and 9: 8 Te prądy walczące w łonie part
Page 10 and 11: 10 konkretnych instytucji istnieją
Page 12 and 13: 12 Od początku konserw atyzm był
Page 14 and 15: 14 mowanej przez nich pozycji. Na d
Page 16 and 17: 16 Obok nacisku gospodarczego ziem
Page 18 and 19: 13 nie była w stanie odmówić. W
Page 20 and 21: 20 i czyn. Z jednej strony przekona
Page 22 and 23: 22 ców. „Czas” pisał wówczas
Page 24 and 25: 24 Kiedy w 1913 r. wydawało się,
Page 26 and 27: i 26 W ojna przerw ała tę polem i
Page 28 and 29: 28 burzenie ustalonych stosunków i
Page 30 and 31: 30 Ostatecznie Lidze Narodowej uda
Page 32 and 33: i 32 N atom iast w ystąpiło z nie
Page 34 and 35: 34 form alnie w ystąpił ze SDN. U
Page 36 and 37: I 36 skiego. Przechodząc na pozycj
Page 40 and 41: Rozdział II Próby przystosowania
Page 42 and 43: 42 tuację, w jakiej znaleźli się
Page 44 and 45: 44 Na, pierwszym w alnym zgrom adze
Page 46 and 47: 46 tym bardziej pilne, że od poło
Page 48 and 49: 48 w płacałyby do 20% dochodów.
Page 50 and 51: 50 się Stronnictw o Pracy Narodowe
Page 52 and 53: 52 w atystów Królestwa. Odczuwał
Page 54 and 55: 54 wody, które skłoniły go do no
Page 56 and 57: 56 m as robotniczych w obronie rzą
Page 58 and 59: 58 rzystać te nastroje w celu podp
Page 60 and 61: 60 m entu austriackiego. Podobnie n
Page 62 and 63: 62 mojżeszowego. Był to jedyny ob
Page 64 and 65: 64 dynie stosunkiem do niej konserw
Page 66 and 67: 66 lacji. W iązał się z tym prob
Page 68 and 69: k 68 czyków i realistów o krótko
Page 70 and 71: 70 Kom isja obradow ała w W arszaw
Page 72 and 73: 72 Na postaw ę posłów K PK i Cze
Page 74 and 75: 74 Pod w pływ em rozgoryczenia zda
Page 76 and 77: 76 finansow ania reform y. Jerzy M
Page 78 and 79: 78 m unistycznym m ającym na celu
Page 80 and 81: Rozdział III 0 granice i konstytuc
Page 82 and 83: 82 siedzeniu lwowskiej grupy Ligi N
Page 84 and 85: 84 Gdy zbliżał się upadek gabine
Page 86 and 87: i 86 v uznały W itosa za najlepsze
Page 88 and 89:
68 Poglądy narodowej dem okracji u
Page 90 and 91:
90 ło — obejm ując nią równie
Page 92 and 93:
92 „Dziennik Poznański” w odr
Page 94 and 95:
94 tom iast w kilkunastoosobow ym s
Page 96 and 97:
96 w możliwość przeprow adzenia
Page 98 and 99:
i 98 i związanie się z PZL utrudn
Page 100 and 101:
100 cfcwami, „(będąc czerw oną
Page 102 and 103:
102 W lipcu 1920 r. doszło do spi
Page 104 and 105:
104 warszaw ski uważa za najw ięk
Page 106 and 107:
106 prow adzenia do zbliżenia, w y
Page 108 and 109:
108 I. Rosnera — związanego od p
Page 110 and 111:
110 taktycznych nie przyłączy si
Page 112 and 113:
1 1 2 go. Nie miało tych problemó
Page 114 and 115:
114 rego im ieniu Dubanowicz zażą
Page 116 and 117:
116 zaatakowano Piłsudskiego. Za z
Page 118 and 119:
118 Listy Dubanowicza o sukcesach N
Page 120 and 121:
120 nieustępliwość przed demagog
Page 122 and 123:
122 spłaty w zdeprecjonow anym pie
Page 124 and 125:
124 sady reform y rolnej. PSL „Pi
Page 126 and 127:
126 gospodarkę. Poza tym rolnictw
Page 128 and 129:
128 K om isja Porozum iewawcza, a w
Page 130 and 131:
130 Form alnie nie negując potrzeb
Page 132 and 133:
132 na zebraniu powiedziane, po wyg
Page 134 and 135:
134 jak ¡pisze W. Meysztowicz —
Page 136 and 137:
136 działającej w Poznański[e]m
Page 138 and 139:
138 Bardzo prawdopodobne, że wyw o
Page 140 and 141:
140 K PK włożył znaczny w ysiłe
Page 142 and 143:
142 obecni Abraham ow icz i Kolisze
Page 144 and 145:
j 144 t kało z coraz większego za
Page 146 and 147:
146 Rzeczywiście w tym czasie K PK
Page 148 and 149:
148 20 m in m k dla każdego z nich
Page 150 and 151:
150 wicz, Stefan Laurysewicz, Tadeu
Page 152 and 153:
152 PZK zam ierzali początkowo iś
Page 154 and 155:
154 najw ięcej sił w jednym bloku
Page 156 and 157:
156 w em żydowskim. Stanowisko kon
Page 158 and 159:
i 158 a razem z grupam i mniejszoś
Page 160 and 161:
Rozdział VI Pakt lanckoroński. Ek
Page 162 and 163:
j 162 nie ChZJN pozostał przy Zamo
Page 164 and 165:
164 no ustąpienia W ojciechowskieg
Page 166 and 167:
166 T. Szułdrzyński i A. Żółto
Page 168 and 169:
168 społeczeństwa” 28. Nie był
Page 170 and 171:
170 losy rządu, rozwój sytuacji w
Page 172 and 173:
172 W śród części ziem iaństw
Page 174 and 175:
174 ppwiedzenia swojej opinii stał
Page 176 and 177:
J 176 Trudności, jakie stworzyło
Page 178 and 179:
178 guły występowali bez podawani
Page 180 and 181:
180 ski, A leksander Rosset, Leopol
Page 182 and 183:
182 obszernego m em oriału, „opr
Page 184 and 185:
184 wiele innych zalet, które korz
Page 186 and 187:
186 pożyczki zagranicznej, naw et
Page 188 and 189:
188 z wnioskiem o uchw alenie podat
Page 190 and 191:
190 tych zm ianach ZLN rozpoczął
Page 192 and 193:
192 Radzieckim. W stosunku do Litw
Page 194 and 195:
194 warków i m ajątków pow iatu
Page 196 and 197:
196 Zadanie powyższe staw iały so
Page 198 and 199:
198 zować natychm iast, gdy sytuac
Page 200 and 201:
200 produkcję i osłabi odpornoś
Page 202 and 203:
202 podkreślało zawsze udział ch
Page 204 and 205:
204 Działacze ChNSR tłum aczyli s
Page 206 and 207:
206 11 stycznia 1925 r. ukazał si
Page 208 and 209:
208 W św ietle powyższych założ
Page 210 and 211:
210 z jego przyjaciółm i politycz
Page 212 and 213:
212 nadal dom inował charakter nad
Page 214 and 215:
214 Na tym spraw a ucichła i z nie
Page 216 and 217:
216 rząd”. W tedy, po ew entualn
Page 218 and 219:
J 218 projekt ordynacji wyborczej z
Page 220 and 221:
A 220 lam entu na prawo. Większoś
Page 222 and 223:
222 elem entów faszyzm u „Czas
Page 224 and 225:
224 kierunku nie uczynili. Przypom
Page 226 and 227:
226 mieścił „Dziennik Poznańsk
Page 228 and 229:
228 N ajważniejsze jednak tym raze
Page 230 and 231:
230 wzburzonym i uczestnikam i obra
Page 232 and 233:
232 zdaniem Potockiego, muszą sta
Page 234 and 235:
234 wniosków i nie m iała żadneg
Page 236 and 237:
236 Dworski nie podpisyw ał Zasad,
Page 238 and 239:
238 W chłonięcie Stronnictw a Zac
Page 240 and 241:
240 się w Polsce całej naw et jed
Page 242 and 243:
242 szawska”. Na zjeżdzie tym w
Page 244 and 245:
244 trudno powiedzieć. Zarówno Ma
Page 246 and 247:
A 246 żadne nie poczuwało się do
Page 248 and 249:
248 ków w kierunku napraw y sytuac
Page 250 and 251:
250 kuł znam iennym zdaniem : „N
Page 252 and 253:
252 wiedział, skąd wziąć pieni
Page 254 and 255:
254 alarm widząc dym, widziano wod
Page 256 and 257:
256 dową i wzm ocnieniem rządu”
Page 258 and 259:
258 redaktor „Dziennika Poznańsk
Page 260 and 261:
Zakończenie Ziem iaństwo każdego
Page 262 and 263:
262 w 1905 r., w narodowej demokrac
Page 264 and 265:
i 264 łania narodowej demokracji,
Page 266 and 267:
Wykaz stosowanych skrótów partii,
Page 268 and 269:
Bibliografia I. Źródła archiwaln
Page 270 and 271:
270 Dokumenty i materiały do stosu
Page 272 and 273:
272 „Ziemianin”, 1917—'1920.
Page 274 and 275:
274 Dziesięciolecie Towarzystwa Ek
Page 276 and 277:
276 asilewskiB., Litwa i Białoruś
Page 278 and 279:
278 Czernin Ottokar 37 Czetwertyńs
Page 280 and 281:
280 Koźmian Stanisław 19, 270 Kra
Page 282 and 283:
282 Rabski Władysław 203, 225 Rad
Page 284 and 285:
Zawisza Bohdan 154, 199, 204—206,
show all

Szymon Rudnicki DziaÅalnoÅÄ polityczna polskich konserwatystÃ³w ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Szymon Rudnicki DziaÅalnoÅÄ polityczna polskich konserwatystÃ³w ...