Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

194
warków i m ajątków pow iatu baranow ickiego”, stanow iący instrukcję, jak
zabezpieczyć dw ór przed napadem 28.
Prasa wszelkich odcieni biła na alarm . Przedstaw iano zaistniałą sytuację
przede w szystkim jako w ynik działań zewnętrznych, choć były lic z n e
wypowiedzi, których autorzy dostrzegali przyczyny w ew nętrzne. Na posiedzeniu
K lubu Społeczno-Politycznego w dniu 31 stycznia 1924 r. pod
przew odnictw em Janusza Radziwiłła wszyscy w ystępujący zgadzali się, że
fatalna polityka kresow a prowadzi do katastrofy. K rytykow ano centralizm,
nieznajomość w arunków m iejscowych, utożsam ianie polityki szowinizmu
narodowego z polską racją stanu, wreszcie osadnictwo wojskowe przy braku
ziemi dla m iejscowych chłopów 29.
Akcenty krytyczne zaw ierały wszystkie w ystąpienia w spraw ie kresów-
Większość prasy prawicowej staw iała jednak za naczelne zadanie zabezpieczenie
granic od „napadów band”. Drogą do tego m iało być wprow a­
dzenie stanu wyjątkowego, szerokie stosowanie kary śmierci. Przykładem
tego rodzaju stanow iska może być artykuł w „Dzienniku Poznańskim ”, którego
ostatnie zdanie brzm iało: „Raz nareszcie trzeba w yjść z błędnego koła
frazesów i półśrodków, rozm aitych komisji, i narad. Szabla ułana n a d
karkiem zbója i doraźna egzekucja zasłużonego w yroku śm ierci — to jedy'
ny dziś sposób sparaliżow ania bandytyzm u i podniesienia powagi państw 3
na kresach w schodnich” 30. Pism a m ające częściej do czynienia z problem
atyką kresów wschodnich, jak „Czas” i „Słowo”, nie głosiły tak ekstrem
istycznych poglądów; kładąc raczej nacisk na uporządkow anie stosunków
politycznych i gospodarczych.
Rząd podjął szereg kroków m ających na celu zwalczanie ruchów zbrój'
nych jak i zdobycia przychylności ludności m iejscowej. W w ojew ództw ach
kresow ych wojewodam i m ianowano wojskowych. Stworzono KorpuS
Ochrony Pogranicza, do którego ściągnięto wojskowych, zapew niając i*11
większe płace. R adykalny projekt napraw y sytuacji na kresach przedsta'
w ił W ładysław Grabski. Przew idyw ał on wywłaszczenie obszarników w p3'
sie przygranicznym szerokości 100 km i rozdanie ziemi chłopom. Projek*
ten, jako zbyt radykalny, uderzający w jedną z podstaw władzy polski^
na ziem iach wschodnich, został odrzucony przez Radę M inistrów 31.
-a „W domach murowanych wystarczy należycie zabezpieczyć otwory o k i e n ne
przez zastawienie ich workami z piaskiem, pozostawiając jedynie otwór strzelnic^'
W domach drewnianych należy zewnątrz oszalować ściany deskami i 30 cm pr*e'
slrzenie wypełnić piaskiem”, itd. Cyt. według: C a t, W W arszaw ie i B aranow iczacl*'
„Słowo”, 21 X 1924.
Js Sytuacja na kresach, „Kurier Polski”, 2 II 1924.
11 Kresowiec, O bezpieczeństwo kresów, „Dziennik Poznański”, 8 IX 1 ^ ’
Miesiąc wcześniej nawoływano do wprowadzenia sądów polowych. Obrona kreso^
wschodnich, tamże, 5 X 1924.
S! J. Tomaszewski, Z dziejów Polesia. 1921—1939, Warszawa 19S3; s. \
M. Rataj wspomina o innym projekcie Grabskiego — zmuszenia ziemian podatka’11’
do sprzedaży ziemi w pasie nadgranicznym. Uzyskaną w ten sposób ziemię zamier2“
przekazać miejscowym chłopom. Rataj, Pamiętniki, 23 XII 1924, s. 265—266.