Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

187
Zdaniem „Czasu” pożyczka podniesie jego powagę wobec kłótliw ych i zazdrosnych
o władzę stronnictw i przyciszy wszelkie groźby tzw. przechodzenia
do opozycji 7. Należy pamiętać, że starania Grabskiego o pożyczkę
zagraniczną szły po linii koncepcji „Czasu” napraw y skarbu.
W m aju, kiedy pow stała spraw a nowych pełnom ocnictw dla rządu,
„Czas” w ystąpił jako zwolennik udzielenia takowych. Narzekał jednak na
zbyt wielkie ciężary podatkowe. Nadal był zdania, że Polsce brak w łasnego
kapitału na napraw ę skarbu. Dlatego zalecał stw orzenie specjalnej kom
isji, która by zajęła się problem am i gospodarczymi, ponieważ Polsce
grozi ruina gospodarcza 8. Pójście drogą zalecaną przez „Czas” znaczyło
związać ręce Grabskiem u.
Ostrzej przeciwko G rabskiem u w ystąpiły inne pism a konserw atyw ne.
W „Słowie” S. W ańkowicz porów nyw ał politykę Grabskiego z polityką
faszystowskich Włoch, przy czym porów nanie w ypadało na korzyść tych
ostatnich. W podsum ow aniu serii artykułów poświęconych tym porów naniom
zarzucił Grabskiem u, że „rząd w ykonuje bezwiednie postulaty socjalistów,
dążąc do sztucznego zniesienia własności ziemskiej i m iejskiej,
zniszczenia kapitału, poderw ania przem ysłu i handlu, jednym słowem do
proletaryzacji” 9. Podobne zarzuty w ysuw ał S. W ańkowicz również przy
próbach w prow adzenia w życie reform y rolnej.
Jeżeli początkowo powściągliwie oceniano politykę gospodarczą G rabskiego,
to krytyka nasilała się z czasem, gdy skutki tej polityki daw ały się
ziem iaństw u we znaki. Z krytyką zasady Grabskiego — dążności do obniżenia
cen ziemiopłodów — w ystąpił „Dziennik Poznański”, uznając ją za
rażącą z punktu widzenia ekonomicznego i interesów narodowych. Publicyści
„Słowa” od początku skarżyli się, że na ziem ian zwalono cały ciężar
podatkowy, że polityka Grabskiego prowadzi do ruiny większej własności
ro ln e j10.
Ziem ianie skarżyli się na przeciążenie podatkowe, zakaz wywozu zboża
za granicę, spadek cen na produkty rolne. W listopadzie 1924 r. RNOZ
oficjalnie w ystąpiła wobec Grabskiego z ostrzeżeniem, że „wobec wyczerpania
finansowego rolnictw a ogrom na większość rolników nie będzie
W stanę zapłacić należnego od nich podatku m ajątkow ego” u .
Jak tw ierdził Grabski, nadm ierne obciążenie podatkiem m ajątkow ym
Wynikło z w iny sejm u i sam ych ziemian. W ystąpił on w czercwu 1923 r.
7 Pożyczka włoska, „Czas”, 14 III 1924.
8 Przed przedłużeniem pełnomocnictw, „Czas”, 21 V 1924.
9 S. Wańkowicz, Mussołinizm i Grabizm, „Słowo”, 29, 30 V, 1 VI 1924.
10 K. Niezabitowski, Rolnictwo i sanacja, „Dziennik Poznański”, 16 I 1924;
S. Wańkowicz, Na temat sanacji skarbu, tamże, 13 IV 1924; C a t, Zapowiedź
O praw y skarbu, „Słowo”, 3 IV 1924.
11 K. Fudakowski, Na Nowy Rok, „Gazeta Rolnicza”, 7 I 1924; Postulaty
rolnictwa na Naradzie Gospodarczej, tamże, 14 III 1924; J. H u p k a, Groźne przesilenie
gospodarcze na wsi, „Czas”, 2 VI 1924; Notatka złożona Panu Premierowi przez
Przedstawicieli organizacji rolniczych dn. 27 XI 1924, AAN, 47/11/907.