Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

244
trudno powiedzieć. Zarówno Mackiewicz, jak i M orawski oceniali ją jako
znacznie słabszą od OM.
K ontakty między przywódcam i OM i OMP zostały naw iązane wcześnie.
W acław Niemojowski podtrzym yw ał finansowo pismo „Pro P atria”, szczególnie
w grudniu 1924 r., kiedy prowadziło ono akcję przeciwko polityce
gospodarczej rządu Grabskiego. Pod koniec 1925 r. został zaw arty układ
„zdążający do uzgodnienia pi’ac obu tych ugrupow ań”. W lutym 1926 r.
obie organizacje postanow iły dokonać fuzji, tworząc Zjednoczenie M onarchistów
Polskich. Została ona ratyfikow ana przez obie organizacje 27 m arca
1926 r . 76
Prezesem zjednoczonego stronnictw a został jeden z przywódców
SChN — Stefan Dąbrowski. Działacze tej partii odgryw ali w ZMP znaczną
rolę, i to na w szystkich szczeblach. W ykorzystyw ali też w celu propagow
ania idei m onarchistycznej prasę SChN. Szczególnie wiele m iejsca poświęcała
tym problem om „Gazeta Pow szechna”. Przyjęcie hasła m onarchii
stw arzało SChN możliwość próby rozszerzenia wpływów. W tej sytuacji
staje się bardziej zrozum iała lutow a uchw ała Rady Naczelnej SChN
w spraw ie m onarchii. Stronnictw o starało się przechwycić zwolenników
monarchii, tym bardziej że zagroziła m u niespodziew ana konkurencja ze
strony M onarchistycznej Organizacji W łościańskiej 77.
W styczniu 1926 r. zgłosił w ystąpienie z PSL „W yzwolenie” poseł
Aleksy Cwiakowski. K rok swój uzasadniał demagogią klubu, uchwałam i
o wywłaszczeniu- bez odszkodowania i całą taktyką, którą klub m iał torować
drogę bolszewizmowi. Za jedyną drogę napraw y uznał wzm ocnienie
władzy głowy państw a przez wprow adzenie m o n arch ii78. Równocześnie
inform ow ał o założeniu nowego stronnictw a — M onarchistycznej Organizacji
W łościańskiej, i pism a „Głos M onarchisty”.
„Głos M onarchisty” ukazyw ał się pod hasłem : „W ładza dla Króla,
ziemia dla ludu, sprawiedliwość dla wszystkich”. Pismo w ystąpiło przeciwko
w yw łaszczeniu bez odszkodowania. Potrzebę odszkodowania tłum a­
czono tym , że przyczyni się ono do ożywienia przem ysłu. Chłopom, którzy
m ieli stanowić podstaw ę stronnictw a, proponowano podniesienie w y­
dajności ziemi. W tym celu należało zdobyć zaufanie zagranicy dla uzyskania
kredytów dla rolnictwa, zlikwidować serw ituty, przeprowadzać komasację,
wreszcie doprowadzić do realizacji uchwalonej reform y rolnej.
76 Nasi zmarli [nekrolog W. Ndemojowskiego], „Pro Patria”, 1 I 1927; Z kroniki
monarchistycznej, tamże, 16 I 1926; Zjednoczenie Monarchistów, tamże, 22 II 1926;
S. Dąbrowski, Z ruchu monarchistycznego, „Dzień Polski”, 26 III 1926.
77 Woyniłłowicz notuje rozmowę z W. Glinką, który mówił o szybkim rozwoju
ruchu monarchistycznego oraz że akcja przechodzi w niepowołane ręce MOW i dlatego
SChN „chcąc jeszcze zatrzymać przewodnictwo w tej agitacji monarchistycznej
zamierza zmienić swą nazwę na »Monarchistyczne«, o ile to nie jest za późno”,
Wspomnienia, t. II, 25 I 1926. Do tego nie doszło, ale podjęto uchwałę o monarchizmie-
78 A. Cwiakowski, Dlaczego wystąpiłem z „Wyzwolenia", „Głos Monarchisty”,
10 I 1926.