Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

182
obszernego m em oriału, „opracowanego przez grupę osób, zbliżonych do linii
politycznej naszego pism a i pragnących przystąpić do działania politycznego
w W arszawie na analogicznej platform ie” 69.
Z inicjatyw ą całkowicie nieudaną w ystąpił I. Rosner, propagując stw o­
rzenie stronnictw a katolickiego. Miało ono odebrać monopol na polityczną
reprezentację katolicyzm u narodowej d em okracji70. Inicjatyw a podjęta
prawdopodobnie bez poparcia kleru, bez uw zględnienia realnego układu sił,
pozostała pobożnym życzeniem inicjatora.
Równie nieudana była inicjatyw a, podjęta przez Adam a Ronikiera przy
udziale abpa E. Roppa, założenia na terenie Poznania nowego stronnictw a
konserw atyw nego pn. Związek Katolicko-Narodowy. W odezwie programowej
zapowiadał on w alkę z bolszewizmem i nacjonalizm em 71. Nic bliższego
na tem at tej inicjatyw y nie wiadomo. Była to praw dopodobnie
w łasna próba Ronikiera pow rotu do czynnej polityki. Powszechnie uznawano
go jednak za człowieka skomprom itowanego działalnością aktyw i-
styczną podczas wojny. A rgum ent ten m iał szczególne wzięcie w W ielkopolsce.
Co ważniejsze, nikt nie widział w nim poważnego działacza. Dla
działaczy wielkopolskich nie było sensu wiązać się z nim, tym bardziej że
zdobyli wówczas nowych zwolenników w zaborze rosyjskim , znacznie od
niego z ich punktu widzenia pożyteczniejszych.
ChNSR przeżywało wówczas okres szybkiego w zrostu i ekspansji. Nadal
główną bazą stronnictw a pozostawała W ielkopolska. Posiadało ChNSR
przew ażający w pływ w C entralnym Tow arzystw ie Gospodarczym. W lutym
1923 r. prezesem CTG w ybrano członka ChNSR M ieczysława Chłapowskiego
z Sobiejuch. Honorowym prezesem został prezes stronnictw a T. Szułdrzyński.
Podjęto próby ożywienia Zjednoczenia Producentów Rolnych. W yrazem
poparcia dla polityki ChNSR stał się zjazd rolników, zwołany wspólnie
przez CTG, ZPR i Związek Kółek Rolniczych. Kierow nictwo tych organizacji
znalazło się w ręku członków ChNSR, ziemian, „soli tej ziem i” —
jak określiła ich M aria Ruszczyńska. W założeniu organizatorów zjazd
m iał stanowić m anifestację solidarności ziem iaństw a i chłopów 72.
Znaczną rolę w pracach stronnictw a odgryw ali posłowie sejmowi. Brali
oni udział w posiedzeniach władz organizacji. Szczególnie wielka rola przypadła
posłom chłopskim, którzy znaczną część czasu poświęcali na pracę
organizacyjno-propagandow ą w terenie. Całością kierow ała Rada W ojewództwa
Poznańskiego, spełniająca funkcje Rady Naczelnej, Na jej posiedzeniu
om awiano pracę klubu poselskiego, tam również podejmowano
68 Program obrony państwa, „Czas”, 12 XII 1923.
70 Zm., Szujski czy Moszyński, „Kurier Polski”, 9 XI 1923.
71 Dookoła „nowych” stronnictw, „Kurier Poznański”, 18 IV 1924; Związek Katolicko-Narodowy,
tamże, 2 V 1924.
72 r., Sól ziemi, „Dziennik Poznański”, 27 II 1923; Zjazd -siników, tamże.