Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

238
W chłonięcie Stronnictw a Zachowawczego przez SChN rozszerzyło w pływy
tego ostatniego na całą Małopolskę. Poza niew ielką grupą SPN skupiło
SChN całe aktyw ne politycznie ziemiaństwo. Pew ne w pływ y zachowała
i'ównież narodow a dem okracja, znacznie większe ideologicznie niż organizacyjnie.
SChN ponosiło również straty. Na wsi wielkopolskiej coraz bardziej
um acniało się PSL „Piast”. Próbował SChN wzmocnić swoje w pływ y
w mieście. Zadania tego podjął się „Dziennik Poznański”, który poczynając
od kw ietnia 1925 r. przez kilka miesięcy więcej m iejsca poświęcał tzw.
stanow i średniem u. W ysiłki te jednak nie przyniosły widocznych rezultatów.
Na zjeździe kupiectw a i rzemiosła W ielkopolski i Pom orza korespondent
„Czasu” konstatow ał niepopulam ość zarówno ZLN, jak i SChN. Słabiej
też w ypadły te partie w w yborach kom unalnych w W ielkopolsce i Pomorzu,
tracąc w pływ y na rzecz ChD i „Piasta” 57.
27 lutego 1926 r. odbyło się posiedzenie Rady Naczelnej SChN pod przewodnictw
em T. Szułdrzyńskiego. Miała ona wytyczyć dalszy kierunek działania
stronnictw a, jego zasady i cele. Uchwały w dziedzinie gospodarczej
oskarżały rząd, że zerw ał z „trzeźwością i zdrowym rozsądkiem ”, o zachwianie
praw a własności oraz etatyzm . Po narysow aniu czarnego obrazu
stanu gospodarki żądano w celu jej napraw y przede wszystkim „usunięcia
zakazów ustawowych, uniem ożliwiających swobodne um owy o czas trw a­
nia pracy i udarem niające większe jej natężenie”. Po tym ataku na ustaw o­
dawstwo robotnicze szły postulaty kredytów dla rzemiosła, przebudow y
system u podatkowego, równom iernego rozłożenia świadczeń, równowagi
budżetowej i przyw rócenia zaufania kapitału zagranicznego. W uchwałach
nie było ani słowa o spraw ach rolnictw a i reform y rolnej. Świadczyły one
0 przesuw aniu się zainteresow ań SChN w kierunku m iast i szukania tam
nowych zwolenników.
Analiza sytuacji w ew nętrznej i zagranicznej prow adziła do krytyki
ustroju. Postulaty nie wybiegały poza inne tego typu dokum enty. Całkowitym
novum w program ie stronnictw a był natom iast punkt ostatni. Brzmiał
on: „Dla utrw alenia ciągłości i rów now agi'ustroju państwowego zapew nienia
stanow isku Głowy Państw a stałości, znaczenia i powagi. U końca drogi
ku tem u zm ierzającej w Państw ie o takim składzie ludności, jak Polska,
1 takim położeniu geograficznym w idnieje potrzeba i istnieje możliwość,
w m iarę jak wzmogą się rzeczywiste w arunki i ujaw niające się usposobienia
społeczeństwa w kierunku przywrócenia, jako czynnika trw ałego i niezależnego
od tarć politycznych, dziedzicznej władzy Króla w naw iązaniu
do wskazań K onstytucji 3-go Maja. W rozw oju poważnym, twórczym i legalnym
tej m yśli będzie Stronnictw o czynnie współdziałało” 58.
57 Ir-ka, Na rozstajnych drogach, „Czas”, 7 III 1926.
58 Uchwała RN SChN w: Zasady i drogi Stronnictwa Chrzęścijańsko-Narodowego,
„Dziennik Poznański”, 2 III 1926; Uchwały Stronnictwa Chrześcijańsko-Narodowego,
„Słowo”, 3 III 1926; Ustrój państwa, s. 36—38.