Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

Raził ich poza tym niew ielki kaliber kandydatów z ram ienia ZLN 60. Rzeczywiście
poza M arianem Seydą nie kandydow ał w W ielkopolsce żaden
z czołowych przywódców narodow ej dem okracji. ChNSR na zjeździe wojew
ódzkim w Poznaniu w ytypow ał m. in. A lfreda Chłapowskiego, Adama
i Leona Żółtowskich, ks. Bratkow skiego oraz, by pokazać swój charakter
stronnictw a jednoczącego w szystkich rolników, czterech zamożnych chłopów.
Do senatu kandydow ał Tadeusz S zułdrzyński61. Podobny był rów ­
nież skład kandydujących na Pomorzu, gdzie przewodził Leon Janta-P ołczyński.
Zdanowski w dzienniku w ielokrotnie z przekąsem odzywał się o ziem
ianach i ich osobnej organizacji politycznej. Sam ziemianin, od wielu lat
należący do narodow ej dem okracji, uważał, że ziem ianie powinni związać
się z endecją, która dbając o interesy ogólne państw a zabezpieczy również
pryw atne posiadanie ziemi. Jako polityk przekonany był, że i tak nie m a­
ją w w yborach innego wyjścia.
Jeżeli ziem ianie wielkopolscy, opierając się na ChNSR, mogli jeszcze
toczyć dyskusje z władzam i ZLN, w gorszej sytuacji znaleźli się działacze
NChSL z Galicji W schodniej. Nie dysponowali oni tam ani organizacją,
ani w łasnym pismem. Jeżeli liczono się z nimi, to ze względu na popularność
niektórych działaczy oraz na pieniądze. Praw dopodobnie dlatego, że
NChSL dostarczało najw ięcej pieniędzy, otrzym ało w Dzielnicowym Kom
itecie w yborczym referat finansowy.
Od sierpnia w całym k raju toczyła się kam pania wyborcza. Najgłośniejszą
i najobfitszą była prasa ChZJN. Starała się ona wykazać, że w Polsce
toczy się w alka m iędzy narodem polskim a m niejszościam i narodow y­
mi i ludźm i otum anionym i przez Żydów i Niemców, m iędzy kierunkiem
chrześcijańskim a socjalistyczno-m asońsko-żydowskim 62. „W alka, którą toczymy
— m ówił Kazim ierz Lutosławski — nie jest w alką lokalną, wyłącznie
polską; jest ona cząstką wszechświatowej walki, odbyw ającą się m iędzy
cywilizacją chrześcijańską i opartą na niej polityką nacjonalistyczną
a potęgą żydowsko-masońską, która opanowała w szystkie partie na św ięcie”.
Tezę tę rozw ijano w licznych artykułach, dowodząc, że Polska znajduje
się w przededniu rew olucji przygotow yw anej przez te czynniki 63.
Do tej argum entacji starano się sprowadzić całą w alkę wyborczą. Dzięki
Żydom Piłsudski pozostał przy władzy — jak tw ierdził M. Grzegorczyk
— i w ynik wyborów zadecyduje, czy Polska obroni się przed zale-
155
60 Zdanowski, Dziennik, 6 VII 1922; Żółtowska, Dziennik, 11 IX, 8 X
1922; L. Janta-Polczyński, Spotkania z wybitnym i osobistościami, Bibl. Kórnicka,
s. 42, masz.
61 Ze zjazdu ChNSR, „Dziennik Poznański”, 20 IX 1922.
62 Dwa obozy, „Gwiazda Polski”, 20 VIII 1922; Przed wyborami, „Głos Rolnika”,
3 IX 1922; Większość i mniejszość, „Gazeta Powszechna”, 13 X 1922.
63 K. W., Ankieta przedwyborcza, „Kurier Polski”, 12 X 1922; Kiereńszczyzna,
»Gazeta Powszechna”, 7 IX 1922; cykl art. M. Grzegorczyka w „Rzeczypospolitej”
^ końcu października 1922 r.