Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

226
mieścił „Dziennik Poznański”, przerzucając winę na narodow ą dem okrację,
oskarżając ją o brak program u gospodarczego i poświęcenie życia gospodarczego
dla interesów „wyższej polityki”. Obarczył ją odpowiedzialnością
za konieczność stw orzenia odrębnego stronnictw a 26.
Na tym wygasła trw ająca dw a m iesiące dyskusja, nie doprowadzając
do żadnych doraźnych w yników czy zbliżenia stanowisk. SPN i ChNSR
pozostały sobie równie dalekie jak poprzednio. Dopiero pod wpływem
uchwalonej w 1925 r. reform y rolnej i stanowiska, jakie wobec niej zajął
klub ZLN, podjęli ziem ianie ponownie tem at zjednoczenia swoich sił.
Spraw a politycznego działania ziem ian w racała od czasu do czasu na
łam y prasy, szczególnie „Dnia Polskiego” . Nowy asum pt do podjęcia tem
atu dała uchw ała o reform ie rolnej. W krótce po je j uchw aleniu pojaw iła
się w prasie wiadomość, że 10— 12 w rześnia odbędzie się w W arszawie
w alny zjazd ziemian. Inicjatyw ę zwołania zjazdu podjęła Rada N a c z e ln a
Organizacji Ziemiańskich. Pieniądze na akcję przeciwko reform ie rolnej
jak i pokrycie kosztów dali najw ięksi obszarnicy 27.
O kierunku przyszłego zjazdu świadczyło zarówno rozpisanie ankiety
o projekcie reform y rolnej, jak i artykuł Jan a Bobrzyńskiego, stanowiący
jakby kom entarz do kom unikatu o zwołaniu zjazdu. Prócz spraw y reform
y rolnej jako zadanie stojące przed ziem iaństw em Bobrzyński postawił:
„wyzwolenie się spod przynależności do różnych partii politycznych, m iędzy
które ziem iaństwo nasze dziś jest rozbite, a które napraw dę nic z n im
wspólnego nie m ają i szkodzą tylko jego interesom , a natom iast stworzenie
jednolitego specjalnego stronnictw a w duchu w ym agań czasu i istotnych
potrzeb sfery ziem iańskiej” 28. Podw aliny nowej organizacji m iał położyć
zwoływany na wrzesień zjazd.
W przededniu zjazdu w artykułach jem u poświęconych mowa była
o „polityce eksterm inacyjnej wobec ziem ian”, o odtrąceniu ich od pracy
publicznej. Z w yjątkiem „Słowa” atakow ano we w szystkich pism ach narodową
demokrację. N aw et Stroński uznał za potrzebne, bez wymieniania»
skrytykow ać narodow ą dem okrację. „Dziennik Poznański” stał na stanowisku,
że ziem ianie w inni zająć się spraw am i rolnictw a i zrewidować swój
stosunek do ZLN. H upka w „Czasie” jako zadanie zjazdu staw iał z a p rz e ­
stanie walk w ew nętrznych i wyłonienie przez w szystkie ugrupow ania ziem
iańskie i bezpartyjnych ziem ian wspólnej kom isji wykonawczej. Jeg°
zdaniem należy dążyć do rozszerzenia w pływ u ziem ian na chłopów i z d o­
26 Obawy a rzeczywistość, „Dzień Polski”, 8, 9 IV 1924; Podlasiak, K w e s t i i
ziemiańska, „Dziennik Poznański”, 15, 16 IV 1924.
27 „Dzięki Adamowi Tarnowskiemu znalazł się bank, który dyskontował w e k sle
podpisane na akcję przeciwko reformie rolnej. Łańcut, Przeworsk etc. wszyscy podpisali,
z dwoma wyjątkami Jakuba Potockiego i Ksawerego Branickiego”. J. Ż ó łt o " ’''
s k a, Dziennik, 9 IX 1925, BN, akc. 9346 rkp.
28 J. Bobrzyński, Rola ziemiaństwa wobec reformy rolnej, „Dzień P o lsk i’.
19 VIII 1925. Odpowiedzi na ankietę RNOZ w: Pamiętnik pierwszego walnego z ja z d 1*
zrzeszonego ziemiaństwa polskiego, t. II, Warszawa 1925.