Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

92
„Dziennik Poznański” w odróżnieniu od „Czasu” i „Dziennika Powszechnego”
udzielał więcej m iejsca problem om ukraińskim niż litew sko-
-białoruskim . Był to praw dopodobnie efekt wpływów Stefana Hulanickiego.
„Dziennik Poznański” wskazywał, że podobnie jak na ziemiach litew -
sko-białoruskich na U krainie porozum ienie utrudniają stosunki społeczne.
I tu, i tam Polacy reprezentują w ielką własność ziemską. Problem ten
dostrzegało rów nież polskie ziem iaństw o na Ukrainie, gotowe dobrowolnie
ofiarować część swej ziemi na parcelację 43. W „Dzienniku Poznańskim ”
zwracano uwagę przede w szystkim na gospodarcze znaczenie kresów jako
terenu ekspansji i kolonizacji. Hulanicki uznając potrzebę stw orzenia państw
a ukraińskiego jednocześnie uważał, że Polacy są tam jedynym elem entem
państw otw órczym i z tego powodu należą się im specjalne p ra w a 46.
Tak nie zamaskowanego aneksjonizm u pod płaszczykiem federacji nie reprezentow
ał żaden inny publicysta.
Do 1920 r. narodow a dem okracja nie chciała pokoju z Rosją Radziecką
licząc na zwycięstwo „białych”. Na naradzie Ligi Narodowej kilkanaście
dni przed w ypraw ą kijow ską zebrani doszli do wniosku, że układ z P etlurą
jest błędem, tak samo jak tw orzenie niezależnego państw a ukraińskiego.
Atakowano rząd Skulskiego za uleganie Piłsudskiem u w spraw ie polityki
wschodniej 47. Dlatego od kw ietnia 1920 r. narodow a dem okracja za generalną
zasadę swej polityki przyjm ie atakow anie polityki wschodniej Piłsudskiego
jako aw antum ictw a.
Czołowi politycy NZL prow adzili diam etralnie różną politykę. Rząd pod
kierunkiem Skulskiego w spółpracow ał z Piłsudskim w jego polityce
w schodniej. N atom iast Strbński w „Rzeczypospolitej” od pierwszego num
eru przystąpił do w alki z Piłsudskim . U znając w ypraw ę kijow ską za niepotrzebną
dom agał się jego usunięcia ze w szystkich stanow isk. To on
pierw szy użył określenia o „cudze nad W isłą”, jeszcze w przeddzień bitw y
w arszaw skiej48. W czasie w ojny polsko-radzieckiej i rokow ań ryskich
Stroński utożsam iał się całkowicie z polityką narodow ej dem okracji i jej
koncepcją granic.
Om awiając w arunki rozejm u „Czas” określił je jako um iarkowane, ale
zwycięskie. Dostrzegając, że górę biorą tendencje aneksjonistycznę, przestrzegał
przed tym i głosił konieczność rozw iązań federacyjnych, tj. porozum
ienia z Litw inam i. Uznał jednak potrzebę w ypraw y Żeligowskiego, po
czym znów pisał o konieczności szukania dróg porozum ienia z Litwinam i,
bo od tego zależy przyszłość Polski na obszarach litew sko-białoruskich.
45 Referat Prezydium Związku Polaków właścicieli ziemskich na Ukrainie przez
Radę Związku zaakceptowany. Warszawa III 1919, AGAD, Arch. Potockich z Łańcuta,
t. 1472, masz. pow., ss. 16.
46 S. Hulanicki, Przyszłość kresów wschodnich, „Dziennik Poznański”, 13 III
1920; tenże, Nasz majątek na Rusi, tamże, 19 V 1920.
■47 R. Wojdaliński, Sejm Ustawodawczy, BN, akc. 9238, masz., t. III, s. 574.
48 O cud Wisły, „Rzeczpospolita”, 14 VIII 1920.