Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

133
i
i
-powiedzialności za jego działalność. W iadomo było, że m im o pew nych różnic
klub reprezentow ał stanow isko kierow nictw a SPN.
Na tle przesilenia rządowego do kryzysu doszło również w samym klubie.
27 lipca 1922 r. „Czas” zamieścił kom unikat, że dnia poprzedniego
K PK za izłe prow adzenie klubu i w prow adzenie klubu w błąd postanow ił
usunąć z przew odnictw a J. K. Fedorowicza. W prowadzenie w błąd polegać
miało na niezgodnym z rzeczyw istym zreferow aniu przebiegu rozm owy
Piłsudskiego z K orfantym . W zw iązku z tym „Czas” przew idyw ał możliwość
w ystąpienia Fedorowicza z KPK. Następnego dnia prasa opublikowała
kom unikat K PK podpisany przez J. Baworowskiego, że „w całej tej
wiadomości nie m a cienia praw dy” 71. Na podstaw ie tych kom unikatów
m ożna przypuszczać, że w klubie doszło do kryzysu, który szybko zażegnano.
Pew ne sukcesy notow ało natom iast SPN n a Wileńszczyźnie, z tym że
znów w swym tradycyjnym środow isku arystokracji i wielkiego ziem iaństwa.
Na W ileńszczyźnie konserw atyści nie posiadali organizacji i m yśl
0 jej utw orzeniu stale ich nurtow ała. Najwięcej łączyło w ilnian ze stańczykami.
M. in. stosunek do osoby Piłsudskiego, stosunek do narodow ej demokracji,
do spraw narodowościowych. Stąd akces w ilnian do SPN. Realne
ślady tego odnajdujem y jednak dopiero w połowie 1922 r., kiedy to Mackiewicz
inform ow ał władze SPN, że u M ariana Zdziechowskiego odbyło się zebranie
z udziałem przeszło 40 osób. Zebrani po przedyskutow aniu program
u SPN w yrazili chęć utw orzenia oddziału wileńskiego.
W tym sam ym czasie przybyli do K rakow a J. Radziwiłł, J. Tarnow ski
1 K. W aligórski, redaktor „Gońca W ołyńskiego”, z propozycją utw orzenia
oddziału w ołyńskiego SPN. W swej działalności zam ierzali oprzeć się rów ­
nież na zam ieszkałych tam Rosjanach. Ze względu n a specyficzne w arunki
działania dom agali się szerokiej autonom ii. W ydział SPN przyjął odpowiednią
uchwałę 72. Nie udało się dotychczas znaleźć śladów działalności
tego oddziału.
N atom iast inicjatyw a wileńska, podjęta w okresie przedwyborczym
i praw dopodobnie z m yślą o w yborach, została uwieńczona powodzeniem.
Podobnie jak oddział krakow ski i oddział wileński, gdzie pierw sze skrzypce
grali A. Meysztowicz, E. Sapiecha, M .. Zdziechowski, nie afiszował się
swą działalnością. Prezesem został M arian B roel-Plat^r. Oddział wileński
podjął w ydaw anie dziennika „Słowo”, którego pierw szy num er ukazał
się 1 sierpnia 1922 r. Pismo powstało z inicjatyw y M ariana Zdziechowskiego,
a podstaw y finansow e zapew niły m u inseraty Banku Ziemiańskiego
W ileńskiego i dotacje Jan a Tyszkiewicza 73. Zam iarem wydawców —
71 Pogorszenie sytuacji, „Czas”, 27 VII 1922; Z klubu KPK, tamże, 28 VII 1922;
Oświadczenie posła Jerzego Baworowskiego, „Kurier Polski”, 27 VII 1922.
72 Protokół posiedzenia Wydziału 24 VI 1922, ADzT 672; List M. Chylińskiego do
Bobrzyńskiego z 27 VI 1922, BJ, 8100 III, k. 168.
73 „Słowo" z 1922 i „Słowo" obecnie, „Słowo”, 16 XII 1925; W. Meysztowicz,
^oszlo z dymem, Londyn 1£73, s. 290.