Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

A
220
lam entu na prawo. Większość zabierających głos zdawała jednak sobie
spraw ę z niemożliwości pow rotu do system u kurialnego. Z kilku stron naraz
w ysunięto propozycje zmierzające, obok ograniczenia liczby m andatów,
do zm iany również geografii wyborczej i zm niejszenia w ten sposób
wpływów mniejszości narodowych. W tym kierunku szły też pom ysły Witosa.
Ewolucja W itosa została ciepło przyjęta przez konserw atystów krakowskich,
którzy prow adzili z nim wówczas rokow ania 5.
Znacznie dalej szedł w propozycjach ZLN. Na posiedzeniu Rady Naczelnej
31 stycznia 1925 r. przyjęto program zakładający obok zm niejszenia
liczby m andatów nowy ich podział, uwzględniający kulturę i gospodarkę
poszczególnych regionów k raju oraz stopień zainteresow ania wyboram i
w 1922 r., co było skierow ane przeciw Ukraińcom galicyjskim, którzy zbojkotowali
w ybory do sejm u I kadencji. Dalszym postulatem było odsunięcie
od wyborów tzw. stronnictw antypaństw ow ych. Proponowano również, by
stronnictw o, które zdobędzie absolutną większość w okręgu, otrzym ywało
wszystkie m andaty. Realizacja tego projektu doprowadziłaby do elim inacji
radykalnej lewicy oraz znacznego ograniczenia liczby posłów mniejszości
narodowych, a preferow ała „obóz narodow y” . W podobnym kierunku szły
propozycje „Dziennika Poznańskiego” oraz projekty prof. Starzyńskiego,
który proponował ordynację wyborczą, o której sam pisał, że prowadzi do
w prow adzenia do sejm u posłów o wyższym poziomie w ykształcenia poprzez
podniesienie cenzusu wieku, co było postulatem wszystkich konserw
atystów , ponieważ autom atycznie elim inowało znaczną ilość wyborców 6.
W niosek złożony przez sejm owy klub ChN przew idyw ał zm niejszenie
liczby m andatów, utw orzenie z państw a jednego okręgu wyborczego oraz
elim inację partii, na które padnie m niej niż 100 000 głosów. Projekt jednego
okręgu wyborczego w zięty był z ordynacji wyborczej wprowadzonej
przez Mussoliniego. Wcześniej jeszcze, w „Dzienniku Poznańskim ”, proponowano
również na wzór włoski przyznaw ać partii uzyskującej najwięcej
głosów dodatkow e m andaty dające jej większość 7. Na w ysunięcie
oficjalnie takiego projektu nie odważyła się jednak żadna partia.
W obozie konserw atyw nym przeciwko projektom dyskrym inującym
mniejszości w ystąpiły dwa pism a: „Słowo” i „Czas”. Mackiewicz nadal proponował
ideę porozum ienia z m niejszościami. „Ideą naszego pism a — pisał
on — jest przekonanie, że polityka narodow ej dem okracji, która jedna­
5 Wystąpił on przeciwko równości prawa wyborczego, podając jako przykład negatywny
Poleszczuków. W. Witos, Czasy i ludzie, Tarnów 1926, s. 4. „Jest więc ten
utwór p. Witosa oznaką znacznego posunięcia się na prawo, i to nie tylko samego
p. Witosa, ale i reprezentowanych przez »Piasta« kół chłopskich”. Czego chce poseł
Witos, „Czas”, 10 V 1926.
6 Reforma ordynacji wyborczej, „Czas”, 5 II 1925; B. W., Zmiana ordynacji w y­
borczej, „Dziennik Poznański”, 18 X 1924; S. Starzyński, Projekt ordynacji w y­
borczej przesłany St. Estreicherowi 14 II 1925, Papiery K. Grzybowskiego, rkp.
7 O zmianę ordynacji wyborczej, „Czas”, 6 III 1925; Civis, Nasz parlamentaryzm,
„Dziennik Poznański”, 20 IV 1924.