Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

177
W yrazicielami tych nowych nastrojów stali się na łam ach „Przeglądu Ziem
iańskiego” jego b rat Jan i W. W ydżga. J. Lutosław ski uznał, że cała polityka
agrarna większości sejm owej jest fałszywa. K rytykow ał przede wszystkim
PSL „Piast”. Żądał od posłów ziem ian w ystąpienia przeciwko większości
sejm owej i rządow ej. Drogę postępow ania starał się wskazać Wydżga.
Jego zdaniem, pozytyw nym przykładem dla ziem ian w inna być polityka
ChNSR współpracy z chłopami. A rtykuł W ydżgi był pierwszym na łamach
prasy ziem iańskiej, w skazującym ziem ianom jako przykład pozytyw ny
konkretną partię. Dalszym w yrazem zm iany pozycji „Przeglądu Ziem iańskiego”
z neutralnej na zaangażowaną po stronie jednej partii było zamieszczenie
w tym sam ym num erze spraw ozdań z dwóch zebrań ChNSR.
Rozwinięcie m yśli W ydżgi stanowiło zakończenie artykułu „Dziennika
Poznańskiego”, w którym omawiano w ystąpienia J. Lutosławskiego
i W ydżgi: „Od siebie dodamy, że przeświadczenie o szkodliwości abstynencji
ziem iaństw a w życiu społecznym i politycznym potęguje się coraz bardziej.
Przykład W ielkopolski działa dodatnio, a program naszego Stronnictw
a Rolniczego znajduje coraz szersze koła zwolenników w innych dzielnicach
Polski” 5S. Ocena ta nie była pozbawiona podstaw realnych.
O konieczności konsolidacji ruchu konserw atyw nego mówiono od w y­
borów sejm owych. W grudniu 1922 r. Mackiewicz pisał, że „przyszłość
i potęga państw a polskiego uzależniona jest od tego, czy w Polsce powstanie
dostatecznie silne praw icow e anty destrukcyjne i antynacjonalistyczne
zarazem, praw orządne, oparte na realnych siłach stronnictw o” 56. Oparcie
program u nowego stronnictw a na założeniu walki z narodow ą demokracją,
jak to chciał Mackiewicz, z m iejsca przekreślało realną możliwość jego
uniw ersalnego charakteru w obozie zachowawczym. Inicjatyw y konsolidacji
w ypływ ające z szeregów innych grup niż w łasne przyjm ow ano podejrzliwie.
Kiedy z apelem o konieczności stw orzenia jednego stronnictw a
zachowawczego w ystąpił Ignacy Rosner, „Dziennik Poznański” natychm iast
zaczął w tym w ietrzyć intrygę stańczykowską, nie zajm ując się naw et m e­
ritum spraw y 57. Z kolei członkowie SPN uważali, że W ielkopolanie za bardzo
w iążą się z narodow ą dem okracją. Zwiększały rozbieżności różnice
w pojm ow aniu konserw atyzm u w W arszawie i K rakow ie oraz na kresach
wschodnich i zachodnich. Nie bez w pływ u była bierność potencjalnego
środowiska konserw atywnego, niew iara we w łasne siły, obawa w ystąpienia
z w łasnym program em .
W bardzo trudnej sytuacji znalazło się po w yborach SPN. Klęska w y­
borcza stała się powodem w ystąpienia wielu członków z organizacji. Z re-
55 J. Lutosławski, Nasze stanowisko, „Przegląd Ziemiański”, 15 XII 1924;
W. Wydżga, Ziemiaństwo a polityka, tamże; Ziemiaństwo a polityka, „Dziennik
Poznański”, 28 XII 1923.
56 C a t, Dziś i jutro, „Słowo”, 19 XII 1922.
57 Zm, Nauka z zamieszki, „Kurier Polski”, 4 I 1923;- Przegląd prasy, „Dziennik
Poznański”, 9 I 1923.
i
12 — Działalność polityczna..,