Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

132
na zebraniu powiedziane, po wygłoszeniu peanów o doniosłości ich funkcji
w państw ie, że stan te n „pow inien być dobrze uposażony”. Próba zdobycia
inteligencji dla SPN szła w parze z naw iązyw aniem stosunków
z U nią N arodowo-Państw ową. G eneralnie program nie wnosił wiele nowego.
Przyznaw ał potrzeby reform , Obwarowywał je jednak tylom a zastrzeżeniam
i, że odsuw ał w nieokreśloną d al/
We w ładzach nie zaszły większe zm iany. Obserwowało się nadal b rak
dopływ u nowych ludzi. Weszli w skład nowego w ydziału przede w szystkim
ziemianie, z przew agą arystokracji, profesorow ie U niw ersytetu Ja ­
giellońskiego. U zupełniali skład tzw. działacze gospodarczy.
Stańczycy na inteligencję próbowali oddziaływać za pośrednictw em
instytucji naukow ych i kulturalnych pozostających pod ich w pływ am i. Do
takich zaliczyć m ożna przede w szystkim Towarzystwo Ekonomiczne
w Krakowie założone 15 lutego 1921 r. Tow arzystw o podjęło badania ekonomiczne,
które były publikow ane jako seria w ydaw nicza Towarzystwa.
Służyły one uzasadnieniu poglądów ekonomicznych konserw atystów k rakowskich,
m. in. krytyce etatyzm u. Wiele uw agi poświęcano drogom napraw
y sytuacji finansowej, czego rezultatem było w ydanie w 1922 r. A n ­
kie ty w sprawie położenia gospodarczego i finansowego. Prezesem Towarzystw
a był baron Ja n Goetz-OkocimSki, wiceprezesem Stanisław E streicher,
sekretarzem i siłą napędow ą W ładysław L. Jaw orski. W skład władz
wchodził m. in. prezes SPN — Zdzisław Tarnow ski 69. W ysoki poziom re ­
prezentow any przez członków Tow arzystw a zdołał m u zapew nić jako prelegentów
najlepszych polskich Ekonomistów. M niej wiadom o o działalności
klubu praw ników i literatów , na którego czele stał M ichał Chyliński, długoletni
redaktor „Czasu” i sekretarz SPN. Nie udało się stw ierdzić przejawów
jego działalności na szerszą skalę.
Akcja zdobywania now ych członków na terenie m iejskim nie odnosiła
większych sukcesów. Nie m a śladów przystępow ania now ych członków do
SPN w Galicji. Natom iast znam y w ypadki w ycofyw ania się z SPN. Bez
podania przyczyny w ystąpił Dawid Abrahamowicz, w ybitny działacz
wschodniogalicyjski, poseł do Sejm u Ustawodawczego. Inny działacz
wschodniogalicyjski, prezes koła lwowskiego SPN, Stanisław Starzyński,
wycofał się z w ładz pod pretekstem pracy n aukow ej70. W ycofywanie się
działaczy wschodniogalicyjskich nie było przypadkiem . W zw iążku z polityką
K PK w sejm ie (w okresie przesilenia rządowego razem z lewicą sejm
ową K PK poparł Piłsudskiego) doszło do kryzysu w SPN i KPK. W ielu
działaczy uważało, że należy raczej szukać porozum ienia z narodow ą dem
okracją jako sojusznikiem bardziej naturalnym niż lewica. Nie pomagało
twierdzenie, że K PK jest niezależny od Stronnictw a i SPN nie ponosi od-
69 Dziesięciolecie Towarzystwa Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 1931, brosz.
Skład władz w: ADzT 676.
70 Abrahamowicz a Prawica Narodowa, „Kurier Polski”, 10 I 1922; Z gromadzenie
Prawicy Narodowej, „Czas”, 26 IV 1922.,