Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

IL
ignorow ał fakt jego istnienia. „Słowo” i „Dziennik Poznański” poinform o­
w ały sw ych czytelników o pow staniu i ukonstytuow aniu się zarządu. Poza
tym nie zamieszczały żadnych wiadomości.
Rok 1923 był dla SZ rokiem prac organizacyjnych. Dopiero 25 listopada
1923 r. w ybrano w W arszawie pierw szy pełny zarząd stronnictw a. Liczyło
ono wówczas około 150 członków. W ostatnich m iesiącach 1923 r. przystąpiły
do niego 43 osoby. Byli to przew ażnie ziem ianie z Małopolski Zachodniej,
ale także pojedyncze osoby z Małopolski W schodniej i b. zaboru
rosyjskiego. O kierunku zamierzonej ekspansji stronnictw a świadczyło
umieszczenie siedziby zarządu w W arszawie. W grudniu 1923 r. w yznaczono
delegata stronnictw a na okręg lubelski 67.
W 1923 r. doszło do ostatecznego upadku realistów. 29 stycznia 1923 r.
ogólne zebranie SRPN postanowiło zlikwidować stronnictw o i wstąpić
w charakterze oddziału autonomicznego do ChNSR. Zebrani doszli do
Wniosku, że po przegranej w w yborach i znalezieniu się poza sejmem
stronnictw o straciło rację istnienia i m usi inną drogą starać się realizować
swe cele.
Nie wszystkim uśm iechała się m yśl w stąpienia do ChNSR. Dlatego
niektórzy działacze podjęli inicjatyw ę utw orzenia Koła Polityki Realnej.
Ostatecznie Koło Polityki Realnej nie powstało, ale ludzie, którzy zamierzali
je utworzyć, w stąpili do K lubu Społeczno-Politycznego. W niosek o legalizację
klubu podpisali: Stefan Dziewulski, Zygm unt Jastrzębski, Erazm
Piltz i Franciszek Pułaski. K lub staw iał sobie za zadanie zbliżać ludzi różnych
poglądów poprzez stw orzenie w arunków do dyskusji politycznej. Skupił
on rzeczywiście ludzi rozm aitej prow eniencji i poglądów. W eszli tam
działacze aktyw istycfni z okresu I w ojny św iatow ej, działacze różnych grup
konserw atyw nych zaboru austriackiego i rosyjskiego, b. działacze Unii Narodow
o-Państw ow ej oraz byłego centrum sejmowego, od inteligentów od
lat zw iązanych z Piłsudskim do liberałów i konserw atystów . Nie zabrakło
W nim rów nież masonów. Znaczną rolę odgrywał Janusz Radziwiłł, który
Został prezesem K om itetu W ykonawczego. Łączyły tych ludzi zbliżone
Poglądy polityczne, a przede w szystkim wrogi stosunek do narodow ej demokracji.
O kierunku politycznym klubu świadczy, że na jego forum
W kw ietniu 1926 r. w ystąpił Piłsudski z odczytem o demokracji, zapowiadającym
przew rót m ajo w y 68.
Program i skład osobowy zbliżały klub do SPN. Prawdopodobnie jego
Założycieli m iał na myśli „Czas”, inform ując o otrzym aniu z W arszawy
181
67 Kronika, tamże, XII 1923: tamże lista nowych członków stronnictwa.
68 Nowe stronnictwo, „Czas”, 20 IX 1923; W. Kamieniecki sobie i S. Ludkiewiczowi
przypisuje inicjatywę utworzenia klubu. W. Kamieniecki, Kwartet książę-
CV, APAN, III-1099/4 rkp, s. 14: Ludkiewicz nie wszed! w skład władz klubu.
Skład władz zob.: S. Krzywoszewski, Długie życie, t. II, Warszawa 1947,
s- 9; w. Lednicki, 20 lat w wolnej Polsce, Londyn 1973, s. 117.