Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

70
Kom isja obradow ała w W arszawie 20— 21 m arca 1919 r. Spoza kom isji
zaproszono posłów: Starowieyskiego, M arylskiego, Staniszkisa i ks. K u-
rzawskiego. W niosek krakow ski zreferow ał Starow ieyski. Jak w ynika z notatek
Hupki, delegaci K rólestw a byli początkowo przeciw ni. Jedynie A. Popław
ski, M. K iniorski i J. Lutosław ski od razu docenili w artość propozycji.
Natom iast Staniszkis i M arylski byli zwolennikam i sejmowego w niosku
W. Grabskiego, iż rząd m a praw o wywłaszczyć folw ark, jeżeli w ciągu
trzech lat gospodarka się nie popraw i. H upka w idział niebezpieczeństwo
w niosku ZLN w tym , że to ZLN decydowałby, Ikto źle gospodarzy d ziem
ianie znaleźliby się n a jego łasce. Trzeba przyznać, że w niosek galicyjski
był niew ątpliw ie atrakcyjniejszy dla chłopów. Niestety, H upka nie przytoczył
argum entów ziem ian z Królestwa, zwolenników ZLN. Dyskusja toczyła
się zasadniczo m iędzy tym i dwom a grupam i. Na rzecz w niosku galicyjskiego
przew ażyło poparcie udzielone m u przez delegatów Poznańskiego
i kresów. Ostatecznie w niosek krakow ski został p rzyjęty jednom yślnie.
W ynik głosowania H upka skom entował: „Bo przeciętny Polak nie lubi być
w mniejszości” 105.
26 m arca wniosek w tej spraw ie został oficjalnie zgłoszony do Komisji
Rolnej i podobno była ona skłonna go przyjąć. J. Piłsudski dw ukrotnie przyjął
delegację ziemian, w m arcu i w m aju. Popław ski, biorący udział w d ru ­
gim spotkaniu, zanotow ał tylko, że Piłsudski obiecał poparcie dla wniosku
ziemian. N atom iast Jaw orski cytuje słow a w ypow iedziane jakoby przez
Piłsudskiego: „zobaczymy się przy tw orzeniu gabinetu”. Pozytyw nie m iał
ocenić ofertę Witos, „czego nie zataił przede m ną — pisze Fudakow ski —
ale ujęty w kleszcze panującej taktyki parlam entarnej i m entalności stronnictw,
nie widział możliwości jej zużytkow ania” 106. Ostatecznie projekt nie
wyszedł poza kom isję rolną sejm u.
P rojekt H upki zaw ierał praw ie w szystkie postulaty ziem ian w spraw ie
reform y rolnej. Przyjęcie jednak jako p unktu w yjścia w dyskusji sejmowej
oferty ziem ian przekreślałoby podstaw ow y postulat— wprow adzenie
m aksim um posiadania i parcelacji wyłącznie przez państwo. Do czego prow
adziła p ryw atna parcelacja, przyznaw ał „Ziem ianin” : „W idzimy naokoło
żywiołową parcelację folw arków i skupyw anie ziemi przez włościan, najbiedniejsi
i najbardziej m ałorolni są przy tym pozbawieni możności nabycia
kaw ałka ziem i skutkiem brak u pieniędzy; kupuje zatem zamożne włościaństwo.
Z punktu więc w idzenia spraw iedliw ej reform y socjalnej parcelacja
obecna jest dziełem chybionym ” 107.
105 Hupka, Z czasów wielkiej wojny, 8, 22 III 1919; Deklaracja ziemian w sprawie
rolnej, „Ziemianin”, IV 1919.
106 A. Popławski, J. Lutosławski, Do Naczelnika Państwa, 16 V 1919,
AAN, Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa, 3/1/157, k. 213; A. Popławski,
Nie ma rozdroża, s. 37—38; Jaworski, Diariusz, 17 VII 1919; Fudakowski,
Moje wspomnienia, s. 238.
ł°7 B. O r 1 i c z, Przyczynek do kwestii agrarnej, „Ziemianin”, III 1919.